Η μάχη του Βούλενταρ, σκληρές συγκρούσεις για το «δώρο του άνθρακα», 24 Ιανουαρίου-3 Μαρτίου 2023.

Στις αρχές Μαρτίου μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το 2022 , οι δυνάμεις της Ρωσίας και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ (ΛΔΝ) κατέλαβαν την πόλη Βολβόνακα, εδραιώνοντας τις θέσεις τους στην περιοχή πλησιάζοντας την πόλη Βούλενταρ, μια κωμόπολη 14.000 κατοίκων (2022) προπολεμικά, που κυριολεκτικά το όνομά της σημαίνει «δώρο του άνθρακα» από τα πλούσια κοιτάσματα γαιάνθρακα. Καθ'όλη τη διάρκεια του Μαρτίου-Ιουνίου σημειώθηκαν σποραδικοί βομβαρδισμοί σε διάφορα σημεία της πόλης και τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο εκτέλεσαν 5 συνολικά επιθέσεις αρκετά νοτιότερα της πόλης, χωρίς όμως επιτυχία. Στις 29 Οκτωβρίου με 2 Νοεμβρίου νέα ρωσική επίθεση έφερε τελικά αποτελέσματα και καταλήφθηκε το χωριό Παβλίβκα, 2.5 χιλιόμετρα ΝΑ του Βούλενταρ. 

Η έννοια της «ομίχλης του πολέμου» που επισήμανε ο μεγάλος Καρλ φον Κλαούζεβιτς, η αβεβαιότητα στην επίγνωση της κατάστασης που βιώνουν οι συμμετέχοντες και οι παρατηρητές στις στρατιωτικές επιχειρήσεις έχει αποκτήσει νέο νόημα -σε έναν κόσμο όπου μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες- από την παραπληροφόρηση και την προπαγάνδα της εικόνας και των ψευδών ειδήσεων ( hoaxes). Με παρονομαστή λοιπόν τον παραπάνω παράγοντα θα εξιστορηθεί με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια και αντικειμενικότητα η μάχη του Βούλενταρ ενώ θα θεωρείται ως γενόμενο γεγονός όποιο επιβεβαιώνεται μονάχα από μέσα δικτύωσης και τις ανοιχτές πληροφορίες (OSINT). Παρ'όλα αυτά κάθε μέσο ενημέρωσης είναι πιθανό να μεροληπτεί υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς, συνεπώς η εξαγωγή των συμπερασμάτων αφορά τον κάθε αναγνώστη ξεχωριστά.

(Κάθε απώλεια οχήματος, αεροσκάφους, καταγραφή σημαντικού γεγονότος δύναται να πιστοποιείται από τον αναγνώστη με το άνοιγμα συνδέσμου πατώντας πάνω σε αυτόν. Η καταγραφή των γεγονότων δύναται να αλλάξει αναλόγως με νέα επιβεβαιωμένη εξέλιξη).

Γαλλικής κατασκευής πυροβόλο CAESAR (CAmion Équipé
d'un Système d'ARtillerie)στο μέτωπο του Βούλενταρ. Το ουκρανικό
πυροβολικό προκάλεσε βαριές απώλειες στις ρωσικές γραμμές, τόσο
σε προσωπικό όσο και πάσης λογής οχήματα.

Αντίπαλες δυνάμεις

Ρώσοι

-Η 155η Ταξιαρχία Πεζοναυτών, ένας τακτικός σχηματισμός του Σώματος Πεζοναυτών του Στόλου του Ειρηνικού της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η ταξιαρχία συμμετείχε στην ανεπιτυχή προσπάθεια κατάληψης του Κιέβου στις αρχές της εισβολής, τον Μάρτιο του 2022.  Έχει ονομαστική δύναμη 3.000 ανδρών και διαθέτει άρματα μάχης T-80, ΤΟΜΑ BMP-3 και ΤΟΜΠ BTR-82. Μετά το μέτωπο του Κιέβου, αποσύρθηκε στη Λευκορωσία και στη συνέχεια αναπτύχθηκε στο Ντονμπάς, επιτεθέμενη στην ουκρανική άμυνα μεταξύ Γιεορίβκα και Παβλίβκα. Αν και επιτυχείς, όπως προαναφέρθηκε, στο φιλορωσικό κανάλι Telegram «Grey Zone» που σχετίζεται με τη στρατιωτική ιδιωτική εταιρεία Βάγκνερ, δημοσιεύτηκε κείμενο επιστολής, το οποίο αναφέρει ότι κατά τις 4 ημέρες της  επίθεσης  επίθεσης, η 155η ταξιαρχία είχε 300 νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους με σκληρή κριτική προς τον Ρώσο στρατηγό Ρουστάμ Μουράντωφ.

-H 40η Ταξιαρχία Πεζοναυτών, επίσης του Στόλου του Ειρηνικού. Οι απώλειές της στη σύγκρουση, αναφέρονται σε έτερο κανάλι του Telegram σε 36 νεκρούς. 

-  Το Τάγμα «Kaskad» που υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ.

-Η 36η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία η οποία διέθετεT-72B3 με ενισχυμένη θωράκιση ,  TOS-1A, τεθωρακισμενα MT-LB.

-Η νεοσύστατη 72η Μ/Κ ΤΞ η οποία στελεχώθηκε από επίστρατους της επαρχίας Όρενμπουργκ στο Ταταρστάν, ως εκ τούτου, περιλαμβάνει ένα υψηλό ποσοστό των εκεί εθνικών μειονοτήτων και ανάλογης μαχητικής ικανότητας.

-14η ΤΞ Spetsnaz της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (GRU).

Ουκρανοί

-72η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία, «Μαύροι Ζαπορίζια»,  τιμητικό όνομα προς τιμή των «Μαύρων Ζαπορόζετς» , ενός στρατιωτικού σχηματισμού της εποχής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Ουκρανίας. Το 2022 κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής έλαβε μέρος στις σκληρές μάχες στα προάστια του Κιέβου, στη Μπούτσα, στο Ιρπίν και στο Γκοστομέλ και κατόπιν μεταφέρθηκε στο μέτωπο του Ντόνμπας. Από την 1η Φεβρουαρίου 2022 αναφέρονται 163 νεκροί από τις παραπάνω μάχες. Στις 6 Μαΐου 2022 απονεμήθηκε στην ταξιαρχία το μετάλλιο τιμής «Για το θάρρος και την ανδρεία».

-68η Ταξιαρχία Κυνηγών (Jager). Η συγκεκριμένη μονάδα την άνοιξη και το φθινόπωρο του 2022,  έλαβε μέρος σε μάχες στην περιοχή του Ντόνετσκ, ενώ τον Νοέμβριο του 2022 συμμετείχε στις μάχες στης Χερσώνας και στην απελευθέρωση της δεξιάς όχθης της περιφέρειας.

- Από τις 8/2 αναφέρεται και η δράση της 35ης Ταξιαρχίας Πεζοναυτών.

-Στοιχεία από την 55η  Ταξιαρχία Πυροβολικού «Zaporizka Sich».

-Στοιχεία από την 15η Ταξιαρχία Πυροβολικού.

-Τμήματα από το Σύνταγμα «Kastuś Kalinoŭski», των Λευκορώσων εθελοντών της αντιπολίτευσης, με ονομαστική δύναμη 1.500 ανδρών. Το σύνταγμα αποτελείται από δύο τάγματα, το «Litwin» και το «Wolat».

24-31 Ιανουαρίου 2023, η ρωσική εφόρμηση για την κατάληψη της πόλης ξεκινά.

Η πρώτη μεγάλη επίθεση εκτυλίχθηκε στις 24-27 Ιανουαρίου με σύντομο αλλά ισχυρό  μπαράζ πυροβολικού με πολλαπλούς εκτοξευτές BM-21 Grad και TOS-1 με τις θερμοβαρικές κεφαλές, (καταγράφηκε η καταστροφή ενός ουκρανικού BMP-2 μέσα στην πόλη) πραγματοποιήθηκε άμεση επίθεση πεζικάριων και αρμάτων μάχης/ΤΟΜΑ από τα Νότια και ΝΔ της πόλης φτάνοντας έως και τα 500 μέτρα περίπου από τα περίχωρα της πόλης. Η επίθεση επιχειρήθηκε δυτικά από πεζοναύτες της 155ης ΤΞ, και ανατολικά πιθανόν της 36ης Μ/Κ και του Τάγματος Kaskad . Πολύ γρήγορα όμως οι πρώτες απώλειες άρχισαν να εμφανίζονται με την όταν ένα ρωσικό τμήμα έχασε 2 ΤΟΜΠ ΒΤR-82A, 2 ΤΟΜΑ BMP-3 και 1 ΤΟΜΑ BMP-2 στις 26 Ιανουαρίου καθώς και ενός άρματος Τ-72 το οποίο δέχθηκε βολή στο πίσω μέρος του σκάφους, κινήθηκε με ταχύτητα για 100 μέτρα βγάζοντας πυκνούς καπνούς από το χτύπημα και ακινητοποιήθηκε, πλην όμως δεν καταστράφηκε. Η επίθεση υποστηρίχθηκε (2) από επιθετικά ελικόπτερα της Ρωσικής Αεροπορίας που έκαναν χρήση αντιαρματικών πυραύλων 9K121 Vikhr.

Δεν ήταν όμως μόνο οι υλικές καταστροφές σημαντικές, αλλά και οι έμψυχες αφού δεκάδες πεζοναύτες κείτονταν νεκροί (1) (2) (3) συνθέτοντας σκηνικά που θύμιζαν αποτυχημένες επιθέσεις του Α'Παγκοσμίου Πολέμου. Ένα ακόμα BMP-2, στις 29/1,  εγκαταλείφθηκε καθώς το προσωπικό που το επάνδρωνε, αποβιβάστηκε, δέχθηκε κατευθείαν σφοδρά πυρά, καθηλώθηκε και εν συνεχεία εξολοθρεύτηκε. Από αιχμαλωτισθέντες η ρωσική πλευρά μετρούσε 11 άνδρες (1) (2) , ενώ ένας Ουκρανός πιάστηκε αντίστοιχα αιχμάλωτος από τους αντιπάλους του. Από την ουκρανική πλευρά δεν υπήρξε κάποιο βίντεο ή φωτογραφία με νεκρούς ή τραυματίες, που προφανώς θα είχαν αν και αρκετά λιγότερες, απλώς γνωστοποιήθηκε η απώλεια ενός Λευκορώσου εθελοντή του Συντάγματος Kastuś Kalinoŭski.

Νεκροί Ρώσοι πεζοναύτες της 155ης ΤΞ μετά από μια αποτυχημένη επίθεση.
Η πολλές φορές μυωπική ρωσική ηγεσία ήταν-και αυτή -υπεύθυνη για τις κατά
μέτωπο επιθέσεις στις εχθρικές γραμμές χωρίς επαρκή προπαρασκευή
και στήριξη του φίλιου πυροβολικού και χωρίς αναγνωριστικές ενέργειες.

Παρά τις βαριές απώλειες, ρωσικές δυνάμεις κατάφεραν να προωθηθούν μερικές δεκάδες μέτρα στη ΝΑ πλευρά της πόλης εξαλείφοντας μερικούς Ουκρανούς υπερασπιστές από τα εκεί χαρακώματα, κυρίως με τα ΤΟΜΑ BMP-3 που έκαναν χρήση των επίφοβων για κάθε πεζικάριο πυροβόλων των 30 χλστ αλλά και των 100 χλστ σχεδόν εξ επαφής, από τα 30-60 μέτρα. Το ίδιο έπραξαν και με τα άρματά τους οι πεζοναύτες της 40ης ΤΞ εκκαθαρίζοντας  (και εδώ με τη χρήση θερμικής κάμερας)μια μικρή γραμμή χαρακώματος. Η μικρή αυτή επιτυχία δεν διήρκεσε πολύ, ούτε υπήρξε κάποια αξιοποίηση. Στις 27 Ιανουαρίου, μια ακόμη φάλαγγα με ΤΟΜΑ εξαϋλώθηκε από τη συνδυασμένη χρήση πυροβόλων D-20, με την καθοδήγηση από Uav,  αντιαρματικούς εκτοξευτές FGM-148 Javelin και Stuhna-P. Συνολικά 6 ΤΟΜΑ, εκ των οποίων 3 BMP-2,  και ένα γεφυροφόρο όχημα (μάλλον MTU-72) καταστράφηκαν (1), (2), (3) , (4), (5), (6), (7), (8), (9). Σε έτερο σημείο, οι άνδρες της 72ης ΤΞ με εύστοχες βολές πάλι από Javelin, προκάλεσαν ζημιές σε ένα BMP-3 και ολοσχερή καταστροφή 2 αρμάτων Τ-80 BVM, προφανώς από έκρηξη των πυρομαχικών τους, της 155ης ΤΞ Πεζοναυτών.Η ακριβής θέση των αρμάτων ήταν μεταξύ Βούλενταρ και Μικίλσκε ( εδώ το στίγμα ) και του προαναφερθέν BMP-3 ΝΑ της Παβλίβκα (εδώ ). Στις 30 Ιανουαρίου ένα ακόμα ρωσικό φορτηγό και ένα BMP-2 (στίγμα εδώ ) καταστράφηκαν μέσα στο χωριό Μικίλσκε και την επόμενη ημέρα ένα αυτοκινούμενο ουκρανικό πυροβόλο 2S3 Akatsiya βλήθηκε από Lancet του Τάγματος Kaskad. Δεδομένου της κατάστασης οι βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών είχαν προβλέψει από τις 31/1 ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα οδηγούνταν σε τέλμα και ότι δεν θα σημείωναν παραπάνω πρόοδο.

1-5 Φεβρουαρίου, νέες εφορμήσεις και σκληρές μάχες πέριξ της πόλης χωρίς επιτυχία.

Η ρωσική ηγεσία αποφάσισε να συνεχίσει τις επιθέσεις με μεγαλύτερη ένταση, και με πυροβολικό και αεροπορία που ούτως ή άλλως τη χρησιμοποιεί ως εναέριο πυροβολικό (εδώ με πύραυλο αέρος-εδάφους Izdeliye-305) προσδοκώντας την πρόκληση ενός ρήγματος σε οποιαδήποτε πλευρά της πόλης. Έτσι, όπως παρατίθεται και στον χάρτη παρακάτω, επιτέθηκε από κάθε κατεύθυνση. Και πάλι όμως συνάντησε τη σκληρή αντίσταση της έμπειρης και καλά οργανωμένης 72ης ΤΞ. 

Στις 1/2, ένα ρωσικό Τ-80BV ακινητοποιήθηκε όταν προσέκρουσε σε νάρκη καταστρέφοντας την ερπύστρια, δίπλα ακριβώς σε ουκρανικό χαράκωμα και ένα BMP-3 χτυπήθηκε από drone R18 στο ανατολικό τμήμα του μετώπου, βορείως του χωριού Βολοντιμιρίβκα. Στις 2 Φεβρουαρίου καταλήφθηκε από τους Ουκρανούς ένα ελαφρύ τεθωρακισμένο πολλαπλών χρήσεων MT-LB, το οποίο είχε ενσωματωμένο ναυτικό πυργίσκο 2M-7 με 2 βαριά πολυβόλα KPV των 14,5 χλστ που συνήθως είναι εγκατεστημένοι σε περιπολικά σκάφη. Την ίδια ημέρα ένα ακόμα MT-LB και ένα άρμα μάχης Τ-72 εγκαταλείφθηκαν έχοντας υποστεί ζημιές από τα εχθρικά πυρά και σε έτερο σημείο του μετώπου ένα ΤΟΜΑ BMP-2 και ένα Τ-80BV κάηκε ολοσχερώς, βορείως του χωριού Μικίλσε . Οι πεζοναύτες της 155ης ΤΞ κινήθηκαν ορθώς με τα οχήματά τους έχοντας ως κάλυψη τα παραπετάσματα καπνού , (τα ρωσικά πληρώματα εξέχυσαν καύσιμο στις εξατμίσεις τους) πλην όμως κινούνταν σε εξαιρετικά κλειστούς σχηματισμούς και μικρές αποστάσεις ακυρώνοντας τα όποια οφέλη προσδοκούσαν, καθώς τα βλήματα των 155 χλστ από τα αμερικανικής κατασκευής Μ777 και των γαλλικών CAESAR  ( CAmion Équipé d'un Système d'ARtillerie) που στάλθηκαν στο συγκεκριμένο μέτωπο επέφεραν μερικά εξαιρετικά οδυνηρά πλήγματα μερικές ημέρες αργότερα, τις περισσότερες φορές με την καθοδήγηση από τα drones. Στις 2/2 σκοτώθηκε ο συνταγματάρχης Sergey Polyakov, διοικητής της 14ης ΤΞ Spetsnaz κατά τη διάρκεια των μαχών.

Οι καταστροφικές όμως σε αποτέλεσμα επιθέσεις δεν είχαν ακόμα τελειώσει. Σε μια περίπτωση, 4 ΤΟΜΑ (2xBMP-2, 2xBMP-3) είχαν καταστραφεί ή είχαν υποστεί ζημιές και εγκαταλείφθηκαν μαζί με ένα IMR-2 όχημα του μηχανικού και σε έτερο σημείο ένα άρμα μάχης Τ-80 BVM. Ένα ακόμα BMP-3 είχε τέτοια τύχη (5/2) όταν εθεάθη με μερικούς νεκρούς Ρώσους στρατιώτες πλησίον του.

Χάρτης των επιχειρήσεων στην πόλη κατά το διάστημα 1-7 Φεβρουαρίου.
Διακρίνονται οι προσπάθειες της 40ης ΤΞ/ΠΖ από τα ΝΔ, της 155ης ΤΞ/ΠΖ από 
Νότια και της 36ης Μ/Κ ΤΞ από τα ανατολικά.
Χάρτης του JominiW

6-17 Φεβρουαρίου, συντριπτικές ήττες για τη ρωσική πλευρά. Το πεδίο μετατρέπεται σε «νεκροταφεἰο»αρμάτων.

Οι προσπάθειες των Ρώσων δεν είχαν σχεδόν καμία παύση αλλά ούτε και αποτέλεσμα. Οι επόμενες επιθέσεις είχαν σχεδόν το ίδιο μοτίβο. Από τα ΝΔ του Βούλενταρ, από το χωριό δηλαδή Πβλίβκα οι πεζοναύτες της 40ης και 155ης ΤΞ δεν επέδειξαν κάποια επιτυχία αλλά ούτε και σοβαρή προσπάθεια έχοντας ως φυσικό εμπόδιο και τον ποταμό Κασλαχάκ. Πιο ανατολικά, τα ναρκοπέδια αποτέλεσαν αδιαπέραστο φράγμα για τις ρωσικές μηχανοκίνητες δυνάμεις οι οποίες αναλώθηκαν σε αναποτελεσματικό βομβαρδισμό του Βούλενταρ. Ακόμα πιο ανατολικά, στα χωριά Μικίλσκε και Βολοντιμιρίβκα το πεδίο γέμισε από τα «κουφάρια» των ρωσικών αρμάτων μάχης και λοιπών ΤΟΜΑ/ ΤΟΜΠ καθώς κάθε προσπάθεια προέλασης στο ανοιχτό πεδίο κατέληγε σε φλόγες και άφθονο αίμα από τα ουκρανικά ATGM και κυρίως από το πυροβολικό. 

Στις 6 Φεβρουαρίου, μια ακόμα μεγάλη ρωσική φάλαγγα κινήθηκε για να πετύχει κάποιο αποφασιστικό ρήγμα. Αυτό όμως δεν ήρθε ποτέ. Με τη φάλαγγα εξαρχής να γίνεται αντιληπτή, σύντομα βρέθηκε κάτω από πυρά πυροβολικού και να εμφανίζει τις πρώτες απώλειες, όπως ένα BMP-2. Από την αντίπαλη πλευρά 2 BMP (και εδώ) καταστράφηκαν από ένα Τ-80BVM το οποίο εκτόξευσε αντιαρματικούς κατευθυνόμενους πυραύλους 9Μ119 Svir/Refleks από αρκετά μεγάλη απόσταση, δεδομένου ότι οι πύραυλοι πετούσαν για περίπου 20 δευτερόλεπτα (!).Αλλού, 3 άρματα μάχης καταστράφηκαν (και εδώ) ή εγκαταλείφθηκαν με πολύ βαριές ζημιές όταν έπεσαν το ένα μετά το άλλο (!) πάνω σε αντιαρματικές νάρκες σε απόσταση 2-5 μέτρων το καθένα με τα επιζώντα πληρώματα να υποχωρούν μέσα στις φλόγες σε ένα απόκοσμο σκηνικό πολέμου. 

Στις 7-8/2, στοιχεία της ουκρανικής 15ης Ταξιαρχίας Πυροβολικού εντόπισαν για πολλοστή φορά εχθρική φάλαγγα οχημάτων με την βοήθεια Uav, η οποία εξερχόταν από την ανατολική έξοδο του χωριού Μικίλσκε, 5.9 χλμ από το Βούλενταρ (στίγμα γεωεντοπισμού εδώ ) και κατέστρεψαν με εύστοχες βολές πυροβολικού τουλάχιστον 4 τεθωρακισμένα οχήματα (BMP-3 και BTR-82)  (1) (2) (3) (4)  (5) με άλλες πηγές να ανεβάζουν απολογισμό στα 10 συνολικά οχήματα. Σε έτερο σημείο προσέγγισης, ρωσικό BMP-3 διαλύθηκε ολοσχερώς (1) (2) όταν πάτησε αντιαρματική νάρκη, μια αρκετά συχνή εικόνα κατά τη διάρκεια της μάχης του Βούλενταρ που επαναλήφθηκε την ίδια μέρα (ή στις 8/2) με άρματα μάχης (Τ-72 ;) από τα οποία του ενός ο πύργος εκτοξεύτηκε πάνω από 20 μέτρα κατά την έκρηξη (!) και το έτερο (1) (2)  είτε καταστράφηκε είτε υπέστη πολύ σοβαρές ζημιές. 

Μερικές από τις πλέον συνηθισμένες εικόνες στα περίχωρα της πόλης: 
Νεκροί Ρώσοι στρατιώτες πάνω και πλησίον στα κατεστραμμένα/εγκαταλελειμμένα 
οχήματά τους. Ο Ρωσικός Στρατός πλήρωσε πολύ μεγάλο τίμημα στις 
προσπάθειες για την κατάληψη της πόλης. (Στην πρώτη φωτογραφία δεν 
είναι όλα τα οχήματα εκτός μάχης).

Στις 9/2, φάλαγγα με 3 BMP και Τ-80 έπεσε πάνω σε ναρκοπέδιο με αποτέλεσμα την καταστροφή ενός BMP-3 και την εγκατάλειψη ενός Τ-80. Το αποκορύφωμα των πραγματικά πολύ κακών χειρισμών είναι η καταστροφή 5 οχημάτων, 2 αρμάτων μάχης και 3 BMP-2 κυριολεκτικά το ένα μετά το άλλο στο ίδιο σημείο, όταν πατούσαν διαδοχικά νάρκες προσπαθώντας να περάσει το καθένα ακριβώς από δίπλα από κάθε χτυπημένο όχημα, ακολουθώντας την ίδια τύχη. Σε άλλο σημείο, 2 άρματα μάχης (Τ-72;) και 2 UR-77 οχήματα εκκαθάρισης ναρκοπεδίων διαλύθηκαν ολοσχερώς βόρεια της Βολοντιμίριβκα, περίπου 5-6 χλμ ανατολικά του Βούλενταρ από τη συνδυασμένη δράση της 72ης ΤΞ και της 55ης ΤΞ πυροβολικού. Στον απολογισμό της 10ης Φεβρουαρίου προστέθηκε ένα ακόμα BMP-2.

Όλα τα παραπάνω, όπως ήταν αναμενόμενο, δημιούργησαν πολλά δυσμενή σχόλια σε ρωσικά και φιλορωσικά κανάλια και λογαριασμούς. Τα αίτια δεν είναι πολύ βαθιά. Προκειμένου ο Ρωσικός Στρατός να διατηρήσει τον ρυθμό των επιθετικών επιχειρήσεων, αντικαθιστά σταδιακά όλα τα (θεωρητικά) καλύτερα εκπαιδευμένα και εξοπλισμένα στρατεύματα που έχουν τραυματιστεί ή σκοτωθεί με ίσο αριθμό νεοσυλλέκτων — αλλά χωρίς να αφιερώσει χρόνο ή να δαπανήσει τους πόρους για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό αυτά τα νέα στρατεύματα στα (έστω) προηγούμενα πρότυπα. Στα ΜΚΔ κυκλοφόρησαν φωτογραφίες με τις ρωσικές απώλειες, θεωρητικά εκείνης της ημέρας από μερικούς φιλοουκρανικούς λογαριασμούς, με 31 πάσης λογής οχήματα αλλά αφορούν απώλειες διαφόρων προηγούμενων και εκείνης της ημέρας, όπως για παράδειγμα εδώ με τα προαναφερόμενα 5 οχἠματα ή καταχώρηση όλων των οχημάτων ως απώλειες ενώ τα πληρώματα αποβιβάζονταν από αυτά , έπαιρναν θέση και εν συνεχεία επέστρεφαν , πλην 3 νέων αρμάτων μάχης (1), (2) και (3) και σε έτερο σημείο 1 φορτηγού, 1 BMP-2 και ενός Τ-72.  Από συγκρούσεις της ημέρας ή παλαιότερες ανευρέθηκαν ακόμα μη καταχωρημένα άρματα Τ-72 και Τ-80 BVM. Επίσης, πιάστηκαν και μερικοί Ρώσοι αιχμάλωτοι, εμφανώς καταπονημένοι από τις σκληρές μάχες.

 Σε ναρκοπέδιο έπεσαν και ουκρανικά οχήματα όπως ένα Τ-64 και ένα BMP-1 που το προσπέρασε και ανατινάχθηκε μερικές δεκάδες μέτρα παρακάτω. Περιττό να ειπωθεί ότι η πόλη και τα περίχωρα βάλλονταν διαρκώς και είχε μείνει ο μισός αριθμός των κτηρίων όρθιος (!). 

Τμήμα της πόλης κατά τη διάρκεια των μαχών. Είναι εμφανής η σφοδρότητα
των βομβαρδισμών.

Βορείως του χωριού Παβλίβκα δύο ακόμα BMP-2, ένα BMP-1 μαζί με ένα Τ-80BV το οποίο διέθετε ρόδα KMT-7 για πυροδότηση ναρκών έμπροσθεν του οχήματος, ακινητοποιήθηκαν και τα πληρώματά τους είτε υποχώρησαν στις φίλιες γραμμές είτε σκοτώθηκαν τους άνδρες της 68ης ΤΞ Κυνηγών και από χρήση Uav που έριχναν μικρές βόμβες/βλήματα όλμων  (2) Στον αέρα, η ρωσική πλευρά συνέχιζε να υποστηρίζει, με φτωχά όμως αποτελέσματα, την προσπάθεια των επίγειων δυνάμεων, αλλά έχασε ένα ελικόπτερο Mi-24 από δυνάμεις της 14ης ΤΞ σχετικά κοντά στην περιοχή του Βούλενταρ.

Για τον βαρύ απολογισμό (εδώ μερικοί νεκροί αξιωματικοί εκείνης της ημέρας) αυτής αλλά και των προηγούμενων αποτυχιών φιλορωσικοί λογαριασμοί κατηγόρησαν τον διοικητή της «Ανατολικής Στρατιωτικής Περιφέρειας» Ρουστάμ Μουράντωφ. Ένα ρωσικό άρμα  δέχθηκε χειροβομβίδα που παρ'όλη τη μικρή ισχύ, το πέτυχε σε καίριο σημείο, προκλήθηκε φωτιά και υπέστη τουλάχιστον σοβαρή ζημιά. Σε έτερο βίντεο, στις 12/2, φαίνεται ότι πίσω από το συγκεκριμένο άρμα ήταν ένα BMP-3 και ένα ακόμα άρμα μάχης εγκαταλελειμμένα, όπως πολύ πιθανό και το φλεγόμενο. «Δρόνο-αυτοκτονίας» όπως συχνά αναφέρονται τα περιφερόμενα πυρομαχικά χρησιμοποίησαν με επιτυχία και οι δυνάμεις του Kaskad της ΛΔΝ καταστρέφοντας ένα αμερικανικό πυροβόλο Μ777 και στις 12/2 ένα ουκρανικό άρμα υπέστη σοβαρές ζημιές. Σε μια ακόμα γνώριμη εικόνα, δύο ρωσικά άρματα μάχης Τ-80BV καταστράφηκαν/ακινητοποιήθηκαν, όταν έπεσαν το ένα μετά το άλλο (!) πάνω σε ναρκοπέδιο.

Στις 14 Φεβρουαρίου στοιχεία της 72ης ΤΞ κατάφεραν να καταστρέψουν ένα MRLS TOS-1 ΝΔ της Βολοντιμιρίβκα (στίγμα εδώ), ένα πολύ σημαντικό γεγονός αν σκεφτεί κανείς ότι από την αρχή του πολέμου έχουν καταστραφεί μαζί με αυτό, 6 μονάχα από τα πολύτιμα αυτά συστήματα. Στις 15 Φεβρουαρίου ένα ακόμα περιφερόμενο πυρομαχικό Lancet του Τάγματος Kaskad έπεσε πάνω σε αμερικανικής κατασκευής αυτοκινούμενο πυροβόλο M109 των 155 χλστ αλλά το μέγεθος της ζημιάς δεν είναι ξεκάθαρο, αφού χρησιμοποιήθηκε η λιγότερο ισχυρή έκδοση του Lancet με εκρηκτική  κεφαλή τριών κιλών. την προηγούμενη ημέρα με τον ίδιο τρόπο πραγματοποίησαν επίθεση κατά προσωπικού, τις νυχτερινές ώρες με τη βοήθεια των θερμικών καμερών. Ένα εγκαταλελειμμένο ρωσικό άρμα αποτεφρώθηκε με τη χρήση χειροβομβίδας RGD-5 από το ανοιχτό τμήμα του πύργου και μερικοί ακόμα άνδρες της 155ης ΤΞ πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους Ουκρανούς.Την επόμενη ημέρα πέτυχαν (16/2) ένα άρμα μάχης Τ-64 με δύο Lancet στην εμπρόσθια θωράκιση με μάλλον μικρή ζημιά: μετά το πρώτο χτύπημα, το πλήρωμα του οχήματος βγήκε και έσβησε τη μικρή φωτιά έξωθεν. Το ίδιο τάγμα πάλι, πέτυχε σχετικά καλύτερα αποτελέσματα δύο ημέρες αργότερα (17/2) καταστρέφοντας ένα ουκρανικό MRLS BM-21 Grad αλλά την ίδια ημέρα άλλη μια φάλαγγα με 3 BMP-3, εκ των οποίων ένα με πρόσθετη θωράκιση, και 1 άρμα μάχης T-80BV και ένα ΤΟΜΠ BTR-82A καταστράφηκε (1) (2) (3) ή εγκαταλείφθηκε στην τύχη της. Παρατίθεται με επιφύλαξη η εικόνα από 2 ακόμα άρματα μάχης Τ-80BV τα οποία πιθανόν να περιλαμβάνονται στις παραπάνω απώλειες, συνεπώς θα καταχωρηθούν ως πιθανές απώλειες.

Χάρτης των ρωσικών επιθέσεων προς την πόλη στις αρχές Φεβρουαρίου.

Οι σοβαρές απώλειες των πεζοναυτών στις μάχες* είναι ένα θέμα που σίγουρα θα πρέπει να απασχολήσει τη ρωσική ηγεσία. Χρειάζεται μεγάλη εμπειρία, θάρρος ή κίνητρο για να επιτεθείς και να δράσεις αποτελεσματικά όταν ξέρεις ότι οι πιθανότητές σου να σκοτωθείς ή να τραυματιστείς στην επίθεση είναι σχεδόν 90%. Αυτό ακριβώς έκανα οι πεζοναύτες μαζί με τους άνδρες της 36ης και 72ης ΤΞ. Έτσι, όπως έγινε και με τις δυνάμεις των VDV στα προάστια του Κιέβου οι οποίες υπέστησαν μια απίστευτη αιμορραγία, θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να συσταθούν ξανά τέτοιες ομάδες που θα εκτελούν παρόμοιες επιθετικές ενέργειες, εξού και το γεγονός ότι αυτόν τον ρόλο τον έχει αναλάβει η Βάγκνερ σε Σόλενταρ και Μπαχμούτ. 

Ξανά από ρωσικούς λογαριασμούς της Βάγκνερ αλλά και από αναρτήσεις του Ιγκόρ Γκίρκιν** υπήρξαν δριμύτατα σχόλια και τοποθετήσεις κυρίως για τους ανώτατους αξιωματικούς, τον τρόπο με τον οποίο αυτοί εξελίσσονται στην ιεραρχία και τα πενιχρά αποτελέσματα που φέρνουν στο πεδίο της μάχης με το να «χαράζουν απλώς μερικές γραμμές στον χάρτη άνευ αντικρύσματος». «Το ουκρανικό πυροβολικό βάλλει με εξαιρετική ακρίβεια. Περισσότερες από 30 μονάδες τεθωρακισμένων  χάθηκαν σε λίγες μέρες. Δεκάδες αρματιστές σκοτώθηκαν. Ακόμη περισσότεροι πεζοναύτες, άνδρες ειδικές δυνάμεις και πεζικάριοι πέθαναν». «Όλες αυτές οι απώλειες αποδείχθηκαν «μονόπλευρες» – οι Ουκρανοί έριχναν προς τους επιτιθέμενους σαν σε σκοπευτήριο». Τους δε Ρώσους επικεφαλής χαρακτήρισε ως « τελείως ηλίθιους που δεν μαθαίνουν από τα λάθη τους». 

Έγινε μνεία για την αναποτελεσμάτικότητα της προπαρασκευής πυροβολικού σε αντίθεση με το εχθρικό που χρησιμοποιεί μεγαλύτερης ακρίβειας, δυτικής προελεύσεως, πυροβόλα. Επίσης, το γεγονός ότι πολλές φορές οι δίοδοι της κάθε προκείμενης επίθεσης δεν είχαν εκκαθαριστεί από το μηχανικό και δεν είχε προηγηθεί αναγνώριση των θέσεων, δεν εξασφάλιζαν σε καμία περίπτωση την κατά δύναμιν ασφαλέστερη διέλευση των φαλαγγών με τα άνωθεν καταστροφικά αποτελέσματα. Τέλος, αναφέρθηκε η έλλειψη αεροπορικής κάλυψης, η μειωμένη μεταφορά εικόνας από τα uav πλην της μονάδας Kaskad και η αναποτελεσματικότα των μέσων ηλεκτρονικού πολέμου. Από τη δυτική πλευρά, το αμερικανικό think tank «Institude for the Study of War» σημείωσε ότι μέρος της μεγάλης αποτυχίας των ρωσικών προσπαθειών οφειλόταν κυρίως στο πολύ χαμηλής εκπαίδευσης προσωπικό παρά στην ηγεσία.

Στασιμότητα, φθορά και συνέχεια βομβαρδισμών (18 Φεβρουαρίου - 3Μαρτίου).

Η ουκρανική πλευρά μετά τις αμυντικές της επιτυχίες συνέχισε να χτυπά και να φθείρει τα ρωσικά στρατεύματα πέριξ της πόλης. Στις 18/2, ένα ρωσικό Τ-80BV το οποίο μπροστά είχε ρόδα εκκαθάρισης ναρκών, καταστράφηκε από εύστοχη βολή πυροβολικού. Το ίδιο όχημα είχε βιντεοσκοπηθεί να πραγματοποιεί βολή ενώ ένας Ρώσος στρατιώτης ήταν ακριβώς κάτω από την κάνη, με συνέπεια να πέσει στο έδαφος και να έχει αν όχι ολική, τότε μερική απώλεια ακοής. Στις 19 Φεβρουαρίου ένα όχημα εκκαθάρισης ναρκοπεδίων UR-77 Meteorit ανατινάχθηκε (1.5 χλμ βορείως του Βολοντιμιρίβκα) σε μια εκκωφαντική έκρηξη, καθώς είχε αρπάξει φωτιά από βολή πυροβολικού και εξερράγησαν  οι δύο γομώσεις γραμμής εκκαθάρισης ναρκοπεδίων με εκρηκτικά που διέθετε. Την ίδια ημέρα, στοιχεία του ρωσικού πεζικού προσπαθούσαν να καλυφθούν από τα ουκρανικά πυρά και ενώ είχαν αρκετούς νεκρούς και τραυματίες, στο οπτικ/κό υλικό εθεάθη ένα ακόμα εγκαταλελειμμένο άρμα μάχης Τ-80BV, το οποίο είχε την αριστερή του ερπύστρια κατεστραμμένη. Το σημείο που βρίσκονταν ήταν 2 χλμ νοτίως του Βούλενταρ, σε οικισμό ανάμεσα από Παβλίβκα και Μικίλσκε. Η συνεχής παρενόχληση του ουκρανικού πυροβολικού δεν άφηνε πολλά περιθώρια στους Ρώσους στρατιώτες να περισυλλέξουν και να επιδιορθώσουν τα οχήματα που την επιδέχονταν . Και στα δύο περιστατικά, από την πλευρά των Ουκρανών, οι ενέργειες έγιναν από την 72η ΤΞ. Στις 20 Φεβρουαρίου, ένα μικρό drone εντόπισε 2 Ρώσους στρατιώτες στους οποίους έριξε χειροβομβίδες, σκοτώνοντας τον έναν, και στα πλάνα του εντοπίστηκαν ακόμα 2 ΤΟΜΑ BMP-2 χτυπημένα και παρατημένα από παλαιότερες ρωσικές επιθέσεις και 2 ακόμα μέσα σε δενδρογραμμή στην οποία προσπάθησαν ανεπιτυχώς να βρουν κάποια κάλυψη / απόκρυψη. Ο βαρύς απολογισμός της ημέρας τελείωσε με ένα ακόμα BMP-2 το οποίο δέχτηκε βολή πυροβολικού καθώς εξερχόταν από λατομείο πλησίον του χωριού Βολοντιμιρίβκα (στίγμα εδώ).

Ουκρανοί πυροβολητές της 72ης ΤΞ σε δράση.
Πηγή φωτογραφίας: CNN.

Στον «χορό» των μπαράζ μπήκαν και τα M142 HIMARS (High Mobility Artillery Rocket System) όπως εδώ, αν και στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν εξερράγη το βλήμα. Στις 20 Φεβρουαρίου σημειώθηκε νέα επίθεση ρωσικών τμημάτων εξερχόμενα από τη ΒΔ έξοδο του χωριού Μικίλσκε, αλλά χωρίς τη συνοδεία πεζικού, μονάχα σφυροκόπημα από ρωσικά άρματα μάχης με την υποστήριξη πυροβολικού στα ουκρανικά χαρακώματα. Από την παρατήρηση της κίνησης των οχημάτων εθεάθη ένα ακόμα ρωσικό κατεστραμμένο Τ-72Β3 (στίγμα εδώ)προφανώς από προγενέστερο χρόνο. Στις 22 Φεβρουαρίου, ένα ακόμα Τ-80ΒV, πιθανόν της 155ης ΤΞ, δέχθηκε εύστοχες βολές πυροβολικού και καταστράφηκε πλησίον του χωριού Μικίλσκε. Τα Τ-80BVM της 155ης ΤΞ προκειμένου να μην έχουν νέες απώλειες, αναγκάστηκαν να εκτοξεύουν από πολύ μεγάλη απόσταση αντιαρματικούς πυραύλους 9K119M Refleks-M και μάλλον έπραξαν ορθά καθώς σε άλλο σημείο οι Ουκρανοί της 72ης ΤΞ κατέστρεψαν άλλα 2 άρματα μάχης Τ-80BV και ένα BMP-1AΜ Basurmanin που αποπειράθηκαν για πολλοστή φορά να πλησιάσουν τις αντίπαλες γραμμές και ένα ακόμα BMP-2 μη καταχωρημένο παρατηρήθηκε από ουκρανικό drone.

Στις 25 Φεβρουαρίου 3 ουκρανικά άρματα (1) (2) (3) , 2 Τ-64 και ένα Τ-72 (λάφυρο από τους Ρώσους) καταστράφηκαν ή εγκαταλείφθηκαν από τα πληρώματά τους (στίγμα εδώ). Τα 2 εξ αυτών ακινητοποιήθηκαν από νάρκες, ίσως και ουκρανικές, και το άρμα που ανεφλέγη χτυπήθηκε από ATGM. Σε δεύτερο χρόνο ένα από αυτά καταστράφηκε από χειροβομβίδα F-1 που έριξε ρωσικό drone. Την ίδια ημέρα ένα ρωσικό Τ-72Β3 κινούνταν σε σημείο όπου βρίσκονταν 7 (!) άλλα άρματα μάχης και ΤΟΜΑ ακινητοποιημένα από νάρκες, μόνο και μόνο ..για να πέσει κι αυτό με τη σειρά του και να αχρηστευθεί. Ακόμα 2 BMP-2 που ακολουθούσαν το προπορευόμενο άρμα μάχης, το..ξανασκέφτηκαν, έκαναν αναστροφή αλλά το ένα εξ αυτών δέχτηκε βολή από ATGM και το πλήρωμα εγκατάλειψε το φλεγόμενο όχημα. Να σημειωθεί ότι στο σημείο όπου χτυπήθηκε, δίπλα του βρίσκονταν άλλα 6 (!) ρωσικά κατεστραμμένα οχήματα, δείγμα των καταστροφικών απωλειών από τις προηγούμενες εβδομάδες. Στις 26/2 το Τάγμα «Kaskad» πέτυχε την πρόκληση σοβαρής ζημιάς/καταστροφή ενός ακόμα πυροβόλου, αυτή τη φορά 2A36 Giatsint-B των 152 χλστ., και πάλι με περιφερόμενο πυρομαχικο Lancet. Στις 27/2, ένα ρωσικό άρμα μάχης ΄Τ-80 BV προσπάθησε να ανακτήσει ένα έτερο ελαφρώς χτυπημένο Τ-80BV αλλά μόλις το πλήρωμα είδε να έρχεται drone προς την κατεύθυνσή τους το εγκατέλειψαν τρέχοντας. Το, έως τότε, άθικτο άρμα δέχτηκε 2 χειροβομβίδες με τη δεύτερη να το βρίσκει σε καίριο σημείο και να αναφλέγεται. Το δεύτερο άρμα δέχτηκε κι αυτό βλήμα αλλά δεν επέφερε κάποιο αποτέλεσμα. Ανεπίδεκτοι μαθήσεως οι Ρώσοι έχασαν ένα ακόμα BMP-2 έξωθεν του Μικίλσκε από νάρκη, σε σημείο όπου είχαν άλλα 6 οχήματα αχρηστευθεί με τον ίδιο τρόπο. Την επόμενη ημέρα, 28/2 , ακόμα ένα άρμα Τ-72 και ένα BMP αναφλέγησαν, πιθανόν από  FGM-148 Javelin με το άρμα να ανατινάζεται και ο πύργος του να εκτινάσσεται 25 μέτρα μακριά. Το σκηνικό επαναλήφθηκε την ίδια ημέρα σε άλλο άρμα Τ-72 και 2 ΤΟΜΑ BMP. Η ρωσική πλευρά κατέστρεψε με τη σειρά της ένα ουκρανικό φορτηγό που μετέφερε πυρομαχικά με τη χρήση ενός περιφερόμενου πυρομαχικού, αυτή τη φορά KUB-BLA .

Οι συνεχείς αποτυχίες όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, είχαν αρκετές εξηγήσεις. Ουκρανός λοχίας ανέφερε σε συνέντευξή του ότι «Μελετήσαμε τους δρόμους που χρησιμοποιούσαν, μετά καλυπτόμασταν και περιμέναμε. Επίσης, η έλλειψη τεχνογνωσίας αποτέλεσε βασική αιτία για τους Ρώσους. Πολλές από τις πιο επίλεκτες μονάδες τους είχαν μείνει αποσκελετωμένες από προηγούμενες μάχες. Οι θέσεις των πεσόντων ήταν γεμάτες με νεοσύλλεκτους στρατιώτες, άπειρους και πολλές φορές μη σχετικούς με το αντικείμενο. Μια ένδειξη ότι η Ρωσία έχει έλλειψη από έμπειρους διοικητές αρμάτων μάχης, αποτελεί ότι οι Ουκρανοί στρατιώτες αιχμαλώτισαν έναν γιατρό μάχης που είχε τοποθετηθεί να χειριστεί ένα άρμα μάχης».

Την 1η Μαρτίου 2023, οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις κατέστρεψαν ένα τεθωρακισμένο MT-LB, ανατολικά της πόλης Βούλενταρ, που έφερε πάνω του ένα αντιαεροπορικό ZU-23-2 με πυρά πυροβολικού και καθοδήγηση από uav Orlan-10 και σε άλλο σημείο ένα ΤΟΜΑ International M1224 MaxxPro. Την επόμενη ημέρα, οι άνδρες της 72ης ΤΞ είχαν μια σημαντική επιτυχία όταν κατέστρεψαν έναν βαρύ αυτοκινούμενο όλμο των 240 χλστ  2S4 Tyulpan ο οποίος έβαλλε από το χωριό Βολοντιμιρίβκα (στίγμα εδώ). Οι Ρώσοι «απάντησαν» με ένα ακόμα Lancet που χτύπησε ένα αυτοκινούμενο πυροβόλο Μ109, με άγνωστο το μέγεθος της ζημιάς που προκάλεσε.

*Αν και δεν έχει αναρτηθεί κάποιος συγκεκριμένος αριθμός, είναι σίγουρο ότι πρόκειται για μερικές  εκατοντάδες νεκρούς και ανάλογους τραυματίες, δεδομένου των συνεχών επιθέσεων και των εξαιρετικά ατυχών καταλήξεων, καθώς και μερικές δεκάδες αιχμαλώτων. Από τις 24 Ιανουαρίου έως και τις 3 Μαρτίου καταμετρήθηκαν για τις Ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις οπτικώς επιβεβαιωμένα 40-42 άρματα μάχης (Τ-72, Τ-80), 53-55 TOMA/ TOMP (BMP-1/2/3, BTR-82, MT-LB) , 2 φορτηγά, 2 στοιχεία πυροβολικού (TOS-1,  2S4 Tyulpan) και 5 οχήματα μηχανικού (UR-77) κατεστραμμένα, με  ζημιές ή εγκαταλείφθηκαν από τα πληρώματά τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή είναι η ελάχιστη εκτίμηση του γράφοντα, καθώς άλλοι που κατέγραφαν τις ρωσικές απώλειες σε οχήματα πέριξ του Βούλενταρ έφθασαν σε αριθμό μεγαλύτερο κατά 40-50 οχήματα. Στον αντίποδα, δεν υπάρχουν επίσης κάποιες επίσημες αναφορές για τις ουκρανικές απώλειες, αλλά σίγουρα είναι αρκετά μικρότερες σε έμψυχο υλικό, δεδομένου των καλών αμυντικών θέσεων που έλαβαν οι Ουκρανοί στρατιώτες. Όσον αφορά τις απώλειες σε οχήματα, από οπτικοακουστικό υλικό και φωτογραφίες ταυτοποιήθηκαν 6 άρματα μάχης (Τ-64, Τ-72), 6 ΤΟΜΑ/ΤΟΜΠ (BMP, MT-LB, M1224 MaxxPro) και 6 στοιχεία πυροβολικού (M777, M109, BM-21, 2S3, 2A36 Giatsint-B) και 1 φορτηγό. Οι παραπάνω απώλειες είναι οι ελάχιστες, καθώς πολλά οχήματα τα οποία φαίνονταν σε βίντεο και φωτογραφίες πιθανόν να ήταν εγκαταλελειμμένα ή ακινητοποιημένα από μια μικρή ζημιά (πχ ερπύστρια) και δεν καταχωρήθηκαν ως απωλεσθέντα ενώ άλλες απώλειες μπορεί να μη δημοσιεύτηκαν ποτέ.

**Βετεράνος των πολέμων της Υπερδνειστερίας, Βοσνίας, Τσετσενίας και του πρώτου πολέμου της Ουκρανίας το 2014. Η συμβολή του τότε σε Κριμαία και Σλοβιάνσκ ήταν πολύ σημαντική. Κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το 2022 , ο Γκίρκιν υιοθέτησε μια ισχυρή φιλοπολεμική στάση, αλλά επικρίνοντας σφοδρά τον ρωσικό στρατό για ανικανότητα και «ανεπάρκεια». 

Χαλάστρας Κωνσταντίνος, αποσπάσματα από άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Δούρειος Ίππος, τεύχος 53, Μάρτιος-Μάιος 2023 

Φωτογραφίες στρατιωτών και από τις δύο πλευρές: 

Ουκρανοί πεζοναύτες της 35ης ΤΞ σε καταφύγιο.
Φωτογραφία από το Anadolu Agency.

Ρώσοι πεζοναύτες της 155ης ΤΞ με χειμερινή στολή. 

Twitter : UAWeapons, ILRUSSO12, JominiW, SmartUACat, TheDeadDistrict, 1plus1equals3,Suriyak, RWApodcast, ZOV_TV, BarracudaVol1, Azovsouth, GloOoud, Rebel44CZ, SoftWarNews, busnitized, LogKa11, Oryx, ZOKA, blinzka, outsukenoshinyu, OSINTI1, clashreport, blinzka,  JosephPasfield, Archer83Able, BabakTaghvaee1, Chronology22, Osinttechnical, Cyberspec1, nexta_tv, markito0171, CaliJournalism, Tatarigami_UA, Ghost132607472, 3BM25, GeoConfirmed

Telegram :Важные истории, Grey Zone, VOIN_DV, IntelSlava, dvish_alive, ОБТФ "Каскад", WAGNER GROUP, NEWS/WAR, Rybar

Ιστοσελίδες: 

-https://theins.info/news/256772

-https://www.understandingwar.org

-https://www.forbes.com

-https://www.reuters.com