Η λεγόμενη «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» της Ρωσικής Ομοσπονδίας έναντι της Ουκρανίας, ωθεί τη Ρωσία στην χρήση μιας σειράς δυνάμεων, πέραν των τυπικών στρατιωτικών μονάδων και των μονάδων της Ρωσικής Εθνικής Φρουράς (Федеральная служба войск национальной гвардии Российской Федерации). Ενδεχομένως σε μερίδα παρατηρητών να μην έχει γίνει σαφές το ποιες και πώς επιχειρούν αυτές οι μονάδες, παρανόηση δικαιολογημένη βεβαίως καθώς υπάρχει υπερβολικός αριθμός πληροφοριών περί του πολέμου και δυστυχώς λανθασμένων λεπτομερειών.
Συνοπτικώς, πέραν των ανωτέρω, οι Ρώσοι βασίζονται σε επιπλέον δυνάμεις όπως ειδικές δυνάμεις αστυνομικού τύπου της Εθνικής Φρουράς (OMON-Отряд Мобильный Особого Назначения και SOBR-Специальный Отряд Быстрого Реагирования, Spetsial'niy Otryad Bystrovo Reagirovaniya), μονάδες Χωροφυλακής της Τσετσενικής τοπικής κυβέρνησης (τα λεγόμενα στρατεύματα του Καντίροφ), ειδικές μονάδες της υπηρεσίας στρατιωτικών πληροφοριών, μονάδες αστυνομίας των αυτονομιστών, προσωπικό της εθνικής αστυνομίας της Ρωσίας, προσωπικό της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας, την Συνοριακή Φρουρά κλπ. Γύρω από πολλές εξ αυτών, έχει δημιουργηθεί ένα πλέγμα μυστηρίου, αν και τα πράγματα είναι μάλλον πεζά και απογοητεύουν όσους αναζητούν εξωτικές αναλύσεις και πληροφορίες. Ομοίως και ενδεχομένως με περισσότερο «νέφος» γύρω από αυτούς, το διαδίκτυο βρίθει από αναφορές στην μισθοφορική εταιρεία Wagner (Βάγκνερ) η οποία έγινε γνωστή από την επιτυχή εμπλοκή της στον πόλεμο της Συρίας, στα πολεμικά θέατρα της Αφρικής αλλά και μετά από εγκληματικές ενέργειες μελών της. Η πραγματικότητα είναι πως η συγκεκριμένη εταιρεία όντως μάχεται επί του πεδίου και δεν περιορίζεται σε καθήκοντα ασφαλείας και προστασίας εγκαταστάσεων στα μετόπισθεν. Ωστόσο θα πρέπει να διευκρινιστεί πως σε γενικές γραμμές η συγκεκριμένη εταιρεία αποτελεί έναν «κανονικό στρατό» και έχει εμπλακεί τόσο σε αντιαντάρτικες επιχειρήσεις στην Συρία, όσο και στον συμβατικό πόλεμο της Ουκρανίας.
 |
| Μισθοφόροι της στρατιωτικής ιδιωτικής εταιρείας Βάγκνερ κατά τη νικηφόρα για αυτούς μάχη του Μπαχμούτ. |
Ο αναγνώστης πρέπει να αποσαφηνίσει πως οι μισθοφορικές εταιρείες είναι κάτι διαφορετικό από τις ιδιωτικές εταιρείες ασφαλείας που παρέχουν ένοπλες υπηρεσίες σε εμπόλεμες ζώνες ή σε περιοχές με ακραία υψηλό επίπεδο κινδύνου, αλλά δεν επιχειρούν στρατιωτικώς. Είναι άλλο πράγμα η συνοδεία επισήμων σε μια χώρα όπως το Ιράκ, άλλο πράγμα η προστασία μιας αποθήκης σιτηρών στο Κίεβο, άλλο πράγμα η ένοπλη συνοδεία βυτιοφόρων στο Αφγανιστάν και άλλο πράμα η χρήση ιδιωτικών εταιρειών ως στρατών και μάλιστα εφοδιασμένων με πυροβολικό, μαχητικά αεροσκάφη και επιθετικά ελικόπτερα. Οι Ρωσικές αρχές λοιπόν, όντως έχουν νομοθετήσει σχετικώς και έχουν επιτρέψει κάτω από ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, την συγκρότηση ιδιωτικών εταιρειών οι οποίες συμμετέχουν προς ενίσχυση των Ρωσικών Ενόπλων δυνάμεων, επί του πεδίου της μάχης καθώς και σε επιχειρήσεις ασφαλείας και εκπαίδευσης προσωπικού στην Αφρικανική ήπειρο και την Συρία. Οι λόγοι που οδήγησαν σε τέτοιες αποφάσεις, έχουν να κάνουν αφενός με την μη καταγραφή των ιδιωτών στα επίσημα στρατιωτικά στατιστικά απωλειών, καθώς και στις εσωτερικές πολιτικές τριβές που χαρακτηρίζουν τον πολιτικό κόσμο της χώρας και τους ολιγάρχες. Υπόψιν πρέπει να ληφθεί και το ότι οι εταιρείες αυτές επιχειρούν με συμβόλαια είτε του Υπουργείου Αμύνης, είτε άλλων υπουργείων που έχουν δικαιοδοσία. Οι εταιρείες αυτές δηλαδή κλείνουν συμβόλαια με την Ρωσική Κυβέρνηση. Σε γενικές γραμμές οι μισθοφορικές εταιρείες απαγορεύονται στην Ρωσία κάτι το οποίο προφανώς μας οδηγεί στην υπόθεση πως το Κρεμλίνο ελέγχει απόλυτα τις υπάρχουσες εταιρείες και ειδικά της Βάγκνερ, για την οποία δεν είναι καν σαφές το νομικό πλαίσιο.
Παρακάτω θα εξεταστούν αυτές πλην της Βάγκνερ, η οποία απαιτεί από μόνη της ξεχωριστή ανάλυση και παρουσίαση. Να σημειωθεί ότι η τελευταία φαίνεται ως να είναι η μάλλον αποτελεσματικότερη, με μεγάλο αριθμό στρατολογηθέντων ποινικών κρατουμένων αλλά και μεγάλο αριθμό πρώην Ρώσων στρατιωτών και εθνοφρουρών, ανεξαρτήτως θρησκευτικής και εθνοφυλετικής καταγωγής (τσετσένοι, γιακούτ, σλαύοι κλπ).
Τέτοιες εταιρείες είναι η «Πατριώτης»-ЧВК «Патриот», η «Ρακούν»-ENOT Corp η οποία βρισκόταν υπό στενή παρακολούθηση από το Κίεβο, καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι στρατολογεί μέλη της αντι-πουτινικής ακροδεξιάς με στόχο να εκπαιδεύσει εθνικιστές κατά της κυβέρνησης, η εταιρεία «Οχυρό»-«Редут» του ολιγάρχη και ιδιοκτήτη του Ομίλου Basic Element, Όλεγκ Ντεριπάσκα κλπ.
Εταιρεία «Патриот».
Πρόκειται για μια εταιρεία η οποία βρίσκεται σε άμεσο ανταγωνισμό με την εταιρεία «Wagner» του Πριγκόζιν και ενεργεί σε στενή συνεργασία με το Ρωσικό Υπουργείο Άμυνας και τη Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών (GRU). Σύμφωνα με αρκετές αναφορές μέσων ενημέρωσης, μέλη της στρατιωτικής εταιρείας δραστηριοποιούνται στη Συρία από την άνοιξη του 2018 (όπως επιβεβαιώνει και το πρώην στέλεχος της FSB Ιγκόρ Γκιρκίν ή «Στρέλκωφ») και στην Υεμένη. Σύμφωνα με τα λεγόμενα ενός Ρώσου αξιωματούχου σε συνέντευξή του στο Sobsednik, αρχικά οι άνδρες της εταιρείας είχαν υψηλότερες απολαβές από αυτών της Wagner και η δεξαμενή προσωπικού δεν αφορούσε μόνο άτομα που θα βρίσκονταν στο πεδίο της μάχης αλλά και αυτά που είχαν εξειδίκευση και σε άλλους τομείς, όπως πχ στον τομέα του κυβερνοχώρου. «Αλλά τα καθήκοντα εκεί είναι πιο σοβαρά: όχι μόνο στην ασφάλεια, αλλά και εργασίες πνευματικές, ενημερωτικές και κυβερνοϋπηρεσίες, εάν είναι απαραίτητο», διευκρινίζει χαρακτηριστικά ο Shabaev, και η επιλογή είναι κατάλληλη - άτομα με σοβαρό ιστορικό, και όχι απλώς εθελοντές με επιθυμία να πολεμήσουν. Συμφωνείται ότι η εταιρεία θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να παραδώσει τη σορό κάποιου θανόντα στην πατρίδα του, αλλά δεν το εγγυάται. Οι τραυματίες νοσηλεύονται δωρεάν σε στρατιωτικά νοσοκομεία. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, κανείς δεν έχει μαζί του έγγραφα, εκδίδονται μόνο μάρκες, με τους αριθμούς στους οποίους αναγνωρίζουν τους νεκρούς και τους τραυματίες. Επικοινωνούν με διακριτικά κλήσης, δεν ξέρουν όλοι καν τα επώνυμά τους. Τα τηλέφωνα αφαιρούνται για να μην υπάρχει διαρροή, αλλά κάποιοι έμπειροι σύντροφοι αγοράζουν κινητά τηλέφωνα επί τόπου».
Σύμφωνα με ρωσικά μέσα ενημέρωσης και τις οργανώσεις βετεράνων της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η έναρξη της εταιρείας «Patriot» συνέπεσε κατά έναν περίεργο τρόπο με την ήττα των Βαγκνεριτών τον Φεβρουάριο του 2018 κοντά στη συριακή πόλη Ντέιρ εζ Ζορ, συγκεκριμένα στη Κχασάμ στις 7-8 Φεβρουαρίου 2018 όπου 25 με 100 άνδρες της Βάγκνερ σκοτώθηκαν και άλλοι τόσοι τραυματίστηκαν σε μια αποτυχημένη απόπειρα διείσδυσης στα εδάφη του Κουρδικού SDF όταν και κονιορτοποιήθηκαν από την Αμερικανική Αεροπορία. Η χρονική συγκυρία επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι η παρουσία των ανδρών της «Patriot» πραγματοποιήθηκε από το ρωσικό τηλεοπτικό κανάλι Dozhd, άμεσα υπαγόμενο στο Ρωσικό ΥΠΑΜ, ήτοι Σοιγκού. Η σύγκρουση των δύο εταιρειών έγινε πιο εμφανής τον Σεπτέμβριο του 2018, όταν η Dozhd ανέφερε ότι η Patriot θα μπορούσε να εμπλέκεται στη δολοφονία των Ρώσων δημοσιογράφων Orkhan Dzhemal, Alexander Rastorguev και Kirill Radchenko στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ενώ γύριζαν ένα ρεπορτάζ για τη Wagner.
 |
| Ρώσοι Σπετσνάζ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της Συρίας. Μαζί τους επιχειρούσαν και άνδρες της Βάγκνερ, της οποίας η αποτυχία στο Κχασάμ τον Φεβρουάριο του 2018 σηματοδότησε την εμφάνιση της «Патриот». |
Στην Ουκρανία αναφέρθηκαν να βρίσκονται στο πεδίο της μάχης από τον Δεκέμβριο του 2022, κυρίως στην αιματηρή και ανεπιτυχή προσπάθεια των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων να καταλάβουν το Βούλενταρ, σε συνεργασία με το Τάγμα «Kaskad» που υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ. Την παρουσία της εταιρείας ανέφερε δημόσια ο εκπρόσωπος της Ανατολικής Στρατιάς των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, Serhiy Cherevaty. Φυσικά δεν υπάρχει καμία σύγκριση όσον αφορά τα στρατιωτικά μεγέθη με την εταιρεία Βάγκνερ, της οποίας είναι κατά πολύ μικρότερη. Στις 12 Απριλίου 2023 οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις κατά της Patriot.
Εταιρεία ( Ε.Ν.Ο.Τ. Corp, Единые народные общинные товарищества, Ενωμένες Λαϊκές Κοινοτικές Συνεργασίες ).
Η συγκεκριμένη εταιρεία ιδρύθηκε το 2011 από τον Ρώσο εθνικιστή μισθοφόρο και πολιτικό σύμβουλο Igor Leonidovich Mangushev, ο οποίος και δολοφονήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2023 στην Καντιίβκα της Ουκρανίας από αγνώστους. Ο Μανγκούσεφ ήταν ενεργός υποστηρικτής της δημιουργίας και χρήσης ιδιωτικών στρατιωτικών εταιρειών στον πόλεμο, θεωρώντας τις ως έναν τρόπο για να ενωθούν οι πολίτες σε μια πιο δομημένη και οργανωμένη δύναμη με καλύτερα αποτελέσματα.
Στις αρχές του 2014, οι άνδρες της εταιρείας συμμετείχαν σε αψιμαχίες στην Κριμαία μαζί με άνδρες της αστυνομικής μονάδας «Berkut». Αρχικά, η οργάνωση ασχολήθηκε με τη συλλογή ανθρωπιστικής βοήθειας για τις πολιτοφυλακές των αποσχιστών των αυτοαποκαλούμενων Λαϊκών Δημοκρατιών του Ντόνετσκ και Λουχάνσκ. Η αλήθεια είναι ότι εκτός από φάρμακα, η ανθρωπιστική βοήθεια σήμαινε επίσης αλεξίσφαιρα γιλέκα, βοηθητικά σκοπευτικά και συσκευές νυχτερινής όρασης. Μέσα στο ίδιο έτος η εταιρεία παρέλαβε ικανές ποσότητες οπλισμού και ξεκίνησε να επιχειρεί στο έδαφος της αυτοαποκαλούμενης Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουχάντσκ, συμμετέχοντας μεταξύ άλλων στη νικηφόρα, για τα όπλα των αυτονομιστών, μάχη του Ντεμπαλτσέβ (14 Ιανουαρίου-20 Φεβρουαρίου 2015). Το 2016, διασπάστηκε από την «Ένωση Εθελοντών Ντονμπάς» με την οποία είχε συμπορευτεί και μετά από αποτυχία ανάληψης προστασίας πολλών εμπορικών έργων, ο Μανγκούσεφ άφησε τα «Raccoons» όπως αποκαλούνταν, και ανέλαβε ο Ρομάν Τελένκεβιτς (γνωστός και ως «Βοντυάνωφ»). Εκείνη την εποχή τα μέλη της εταιρείας εργάζονταν ως βοηθοί στο MMSUT (Διπεριφερειακό Τμήμα Ερευνών της Μόσχας και Μεταφορών της Ερευνητικής Επιτροπής) αλλά και ως τεχνικό προσωπικό της FSB της Ρωσικής Ομοσπονδίας πραγματοποιώντας έρευνες και επιχειρήσεις. Μία από αυτές τις επιχειρήσεις έλαβε χώρα τον Δεκέμβριο του 2016: τότε οι ειδικές δυνάμεις της FSB πραγματοποίησαν επιδρομή εναντίον μιας ομάδας που εισήγαγε τεράστιες ποσότητες «μαύρων» εξοπλισμών στη Ρωσία. Στο πλαίσιο της επιδρομής κατασχέθηκαν διάφορα ηλεκτρονικά είδη αξίας 27 εκατομμυρίων ρουβλιών, ενώ μέρος των κατασχεθέντων εκλάπη.
 |
| Στελέχη της Ε.Ν.Ο.Τ στο μέτωπο της Ουκρανίας. |
 |
 |
| Άνδρες της Redut στο μέτωπο της Αβντιίκα, χειμώνας 2023. |
Εταιρείες DRO Potok, Fakel και Plamya.
Εταιρείες μισθοφόρων έχει στήσει και ο όμιλος Gazprom, ο οποίος έχει συγκροτήσει τρεις εταιρείες οι οποίες παρουσιάζονται ως μονάδες εθελοντών, υπό τις ονομασίες DRO Potok, Fakel (δάδα) και Plamya (φλόγα) και οι οποίες στρατολογούν φύλακες από το τμήμα ασφαλείας της Gazprom.Οι μονάδες αυτές φαίνεται να επιχειρούν ως ελαφρύ πεζικό και να επανδρώνουν αμυντικές θέσεις στην περιοχή του Μπαχμούτ (περιοχή και όχι μόνο στην πόλη του Μπαχμούτ). Εδώ σε αντίθεση με την Wagner, οι μονάδες αυτές δεν φαίνεται να έχουν βαρύ οπλισμό, αλλά βασίζονται κυρίως τυφέκια AK74/74M, οπλοπολυβόλα RPK και πολυβόλα PKM, πολυβομβιδοβόλα AGS και αντιαρματικά RPG. Ενδεχομένως να έχουν και σε αυτή την δύναμη παραχωρηθεί ελαφροί όλμοι ενώ η εκπαίδευση των μισθοφόρων, διεξήχθη στο κέντρο εκπαίδευσης Tregulyay στην περιοχή Tambov, ΒΑ της πόλης Βορόνεζ. Προσφάτως (τέλη Απριλίου 2023) κυκλοφόρησαν βίντεο με μέλη της Wagner να κατηγορούν τους άνδρες της Gazprom για εγκατάλειψη θέσεων, ενώ σε άλλα βίντεο τα μέλη της Gazprom διαμαρτύρονται για αθέτηση των συμβολαίων τους από την εταιρεία, για κούφιες υποσχέσεις και ανυπαρξία επάρκειας πυρομαχικών. Οι μισθοφόροι παραπονέθηκαν επίσης ότι η ηγεσία της Gazprom φέρεται να τους υποσχέθηκε σύμβαση με το Υπουργείο Άμυνας, αλλά τελικά κατέληξαν στην Ουκρανία υπό τη διοίκηση της Redut, την οποία ανέφερε επίσης και ο επικεφαλής της Βάγκνερ, Πριγκόζιν, ερχόμενος σε άλλη μια λεκτική σύγκρουση με τον Σοϊγκού τον οποίο θεωρεί υπεύθυνο και επικεφαλής. Η πραγματικότητα μάλλον είναι πως οι άντρες της Gazprom είναι χαμηλής στρατιωτικής αξίας με κακή εκπαίδευση και χαμηλό ηθικό, εξ ου και το σχετικό φιάσκο.
 |
| Στελέχη της Potok εκφράζουν, μέσω δημοσίευσης οπτικοακουστικού υλικού, τα παράπονά τους στη ρωσική διοίκηση σχετικά με την αθέτηση των συμβολαίων και των υποσχέσεων προς αυτούς. |
Μεταξύ άλλων στο παρασκηνιακό πλαίσιο, ο Πριγκόζιν ανέφερε ότι η ανάπτυξη, η ενίσχυση και η στελέχωση διάφορων εταιριών της Gazprom αποτελούσε την προσπάθεια από ένα τμήμα της ρωσικής ελίτ που είναι άμεσοι φίλοι του προέδρου στην Αγία Πετρούπολη, οι οποίοι θεωρούν ως καθήκον να βοηθήσουν τον Πούτιν με κάθε κόστος, αν όχι να κερδίσει αυτόν τον πόλεμο, τότε τουλάχιστον να μείνει στην εξουσία, γιατί η ήττα της Ρωσίας θα σημαίνει για αυτούς την απώλεια όχι μόνο χρημάτων, αλλά, ίσως, ελευθερίας και ακόμη και ζωής.
Από όλες αυτές τις εταιρείες, η Wagner είναι εκείνη με τα μεγαλύτερα σε αξία συμβόλαια, καθώς πέραν του ότι επιχειρεί στην Ουκρανία και την Συρία, υπάλληλοι της βρίσκονται και σε Αφρικανικές χώρες, σε ρόλους security, προστασίας επισήμων, εκπαίδευσης και άσκησης επιρροής. Ωστόσο σε αντίθεση με όλες τις προαναφερόμενες εταιρείες, είναι η μοναδική εταιρεία για την οποία δεν είναι σαφής η νομική της μορφή, το πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργεί, είναι η μόνη που φαίνεται να επιχειρεί αυτόνομα στο πεδίο της μάχης και η μοναδική που έχει βαρύ εξοπλισμό. Η εταιρεία φαίνεται να έχει πλήθος οχημάτων όπως ελαφρώς θωρακισμένα KAMAZ-43269 "Vystrel" και KAMAZ-43269 "Dozor", MRAP Chekan4 (κατασκευασμένα από την Evro Polis την οποία επίσης έχει ο ιδιοκτήτης της Wagner). Στον στόλο οχημάτων προφανώς προστίθεται μια πανσπερμία οχημάτων, κυρίως Σοβιετικής και Ρωσικής κατασκευής, λάφυρα από τους Ουκρανούς, εξοπλισμός από τις δυνάμεις των αποσχιστών κλπ. Σε μικρότερους αριθμούς βρίσκονται τα ίδια μέσα και σε άλλες εταιρείες, ωστόσο το ζήτημα της Wagner έχει μεγαλύτερη βαρύτητα καθώς, όπως αναφέραμε, διαθέτει μαχητικά αεροσκάφη, επιθετικά ελικόπτερα και πυροβολικό ( πχ 2S1, BM21 Grad5). Σύμφωνα με τα λεγόμενα του πρώην αξιωματικού της SBU Ιβάν Στούπακ, όλες οι ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες ξεκινάνε και καταλήγουν στο Υπουργείο Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, πλην της Βάγκνερ.
Γκουρνέλος Αθανάσιος/ Χαλάστρας Κωνσταντίνος.
Πηγές:
1)https://www.reuters.com/world/europe/sledgehammer-execution-russian-mercenary-who-defected-ukraine-shown-video-2022-11-13/
2) https://www.militantwire.com/p/weapons-analysis-russias-wagner-organization
3) https://twitter.com/DefenceHQ/status/1540193359389757441 (λογαριασμός Βρετανικού ΥΠΑΜ)
4) https://defence-blog.com/wagners-wagon-spotted-in-ukraine-for-first-time/
5)https://informnapalm.org/en/artillerymen-wagner-pmc-service-russia-donbas-syria-20-mercenaries-operating-2s1-howitzers-identified/
6) https://www.trtrussian.com/novosti-rossiya/patriot-i-redut-pomimo-vagnera-v-sirii-dejstvuyut-eshe-2-chvk-iz-rossii-5624845
7) https://istories.media/news/2022/12/28/vsu-v-donetskoi-oblasti-voyuet-rossiiskaya-chvk-patriot-yee-s-2018-goda-svyazivayut-s-minoboroni-rossii/
8) https://dailystorm.ru/obschestvo/fsb-nachala-zaderzhivat-uchastnikov-chvk-e-n-o-t
9)https://archive.is/6SErW#selection-731.0-739.76
10)https://archive.is/5PFQA
11)https://web.archive.org/web/20230315062558/https://jamestown.org/wp-content/uploads/2019/06/Paper-3-Volunteers-to-Quasi-PMCs-1.pdf
12)https://archive.is/Q4GDg
13)https://en.topwar.ru/215573-bojcy-dobrovolcheskogo-batalona-potok-chvk-gazprom-pokinuli-pozicii-ogoliv-flangi-chvk-vagner.html
14)https://meduza.io/feature/2023/05/16/fakel-potok-i-redut-russkaya-sluzhba-bi-bi-si-rasskazala-o-voyuyuschih-v-ukraine-chvk-svyazannyh-s-gazpromom
15) https://nv.ua/world/countries/voyna-v-ukraine-chvk-vagnera-edinstvennaya-nastoyashchaya-rossiyskaya-chvk-ekspert-50322238.html
16) https://www.currenttime.tv/a/32376899.html
