Ευχαριστίες για τους ακριβείς χάρτες και γεωεντοπισμούς του MapperKrumm
Ευχαριστίες για τις ακριβείς και απαραίτητες πληροφορίες στον Danspiun και στο Militaryland.net
Η έννοια της «ομίχλης του πολέμου» που επισήμανε ο μεγάλος Καρλ φον Κλαούζεβιτς, η αβεβαιότητα στην επίγνωση της κατάστασης που βιώνουν οι συμμετέχοντες και οι παρατηρητές στις στρατιωτικές επιχειρήσεις έχει αποκτήσει νέο νόημα -σε έναν κόσμο όπου μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες- από την παραπληροφόρηση και την προπαγάνδα της εικόνας και των ψευδών ειδήσεων ( hoaxes). Με παρονομαστή λοιπόν τον παραπάνω παράγοντα θα εξιστορηθεί με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια και αντικειμενικότητα η πολιορκία της Μαριούπολης ενώ θα θεωρείται ως γενόμενο γεγονός όποιο επιβεβαιώνεται μονάχα από μέσα δικτύωσης και τις ανοιχτές πληροφορίες (OSINT). Παρ'όλα αυτά κάθε μέσο ενημέρωσης είναι πιθανό να μεροληπτεί υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς, συνεπώς η εξαγωγή των συμπερασμάτων αφορά τον κάθε αναγνώστη ξεχωριστά.
(Κάθε απώλεια οχήματος, αεροσκάφους, καταγραφή σημαντικού γεγονότος δύναται να πιστοποιείται από τον αναγνώστη με το άνοιγμα συνδέσμου πατώντας πάνω σε αυτόν. Η καταγραφή των γεγονότων δύναται να αλλάξει αναλόγως με νέα επιβεβαιωμένη εξέλιξη).
Με την έκρηξη του Ρωσοουκρανικού πολέμου στις 06:00 της 24ης Φεβρουαρίου η Μαριούπολη, στην οποία κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος, βρέθηκε κάτω από αεροπορικές επιθέσεις όπως και δύο ημέρες μετά, στις 26/2. Συνέπεια των βομβαρδισμών ήταν ο τραυματισμός 36 τουλάχιστον ανθρώπων και ο θάνατος 10 Ελλήνων της ομογένειας, 4 εκ των οποίων ήταν στη Σαρτάνα και 6 στο χωριό Μπούχα. Το πρωί της 25ης Φεβρουαρίου, οι Ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις προέλασαν από το κατεχόμενο έδαφος προς τα δυτικά όπου και αντιμετώπισαν ουκρανικές δυνάμεις κοντά στο χωριό Παυλοπίλ και ανακόπηκαν. Σταδιακά όμως οι Ουκρανοί υποχώρησαν προς την πόλη όπου και προετοίμασαν την άμυνά της.
 |
| Χάρτης με την πολιορκία της Μαριούπολης, έτσι όπως είχε διαμορφωθεί στις 8/3/2022 Πηγή: Twitter/Suriyakmaps. |
Αντίπαλες δυνάμεις
Ουκρανία:
- 12η Ταξιαρχία «Dmytro Vyshnevetsky», ένας στρατιωτικός σχηματισμός της Εθνικής Φρουράς της Ουκρανία. Στην πόλη βρίσκονταν 1 τάγμα και 2 λόχοι της Ταξιαρχίας.
-το Τμήμα Ειδικών Επιχειρήσεων (ΤΕΕ) Σύνταγμα «Αζόφ», στο οποίο συμπεριλαμβανόταν και δέκα άρματα μάχης T-64B1M
-η 36η Ταξιαρχία Πεζοναυτών (ΤΞ ΠΖΝ) της οποίας στην πόλη ήταν το 501ο Τάγμα ήταν εξοπλισμένο με T-80BV
-το 503ο ανεξάρτητο Τάγμα Πεζοναυτών σε πλήρη δύναμη
-Η 109η Ταξιαρχία των Territorial Units
-η αστυνομική μονάδα ταχείας αντίδρασης KORD καθώς και αστυνομικοί από άλλες υπηρεσίες
-στελέχη της Ακτοφυλακής
-και στελέχη από την 56η Μ/Κ Ταξιαρχία - η πλειοψηφία των δυνάμεών ήταν στο Ντονέτσκ από τον Ιανουάριο
ένα σύνολο περίπου 7.500-8.000 ανδρών με μικρό αριθμό αρμάτων μάχης και στοιχεία πυροβολικού.
Εξαιρετική παράθεση και πληροφόρηση από τον σύνδεσμο στο militaryland.net.
Ρωσία/DPR
-Την κύρια δύναμη της ρωσικής επίθεσης αποτελούσαν οι δυνάμεις της 150ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Πεζικού της 8ης Στρατιάς (8th Guards Combined Arms Army). Από τη δομική σύνθεση της Μεραρχίας μονάδες που συμμετείχαν ήταν: δύο Μηχανοκίνητα (Μ/Κ) Συντάγματα -102ο και 103ο - και 2 ΤΘ Συντάγματα , το 68ο και 163ο με κύριο τύπο άρματος τα T-72B3.
-Ως ενίσχυση από τον νότιο τομέα θα έφθαναν 3 BTG της 19ης Μ/Κ Μεραρχίας Τυφεκιοφόρων της 58ης Στρατιάς τα οποία θα κάλυπταν την ΝΔ πλευρά της πόλης με μικρή εμπλοκή καθώς και
-η 810η Ταξιαρχία Πεζοναυτών, με βετεράνους από τον Συριακό εμφύλιο και το 177ο Σύνταγμα Πεζοναυτών του Στόλου της Κασπίας Θάλασσας.. Το Ρωσικό Σώμα Πεζοναυτών είναι εφοδιασμένο με τροχοφόρα BTR-80 και BTR-82A, MTLB, ΤΟΜΑ BMP-2, αυτοκινούμενα πυροβόλα 2S1 Gvozdika 122 χλστ, 2S3 Akatsiya 152 χλστ, UAV και συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου. Επίσης,
-δυνάμεις της επίλεκτης 22ης Ταξιαρχίας και της 346ης Ταξιαρχίας Spetsznaz της GRU/GU εφοδιασμένες με τεθωρακισμένα οχήματα «Tiger»,«Rys» και «Typhoon» και των Τσετσένων Rosgvardiya.
-οι αποσχιστές της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ (DPR) με 5 τουλάχιστον Τακτικά Συγκροτήματα Τάγματος (Battalion Tactical Group*)με το 9ο Σύνταγμα πεζοναυτών (ΠΖΝ) « Μαριούπολης-Κινγκάν», το 1ο ΤΘ Τάγμα «Σομαλία» που διαθέτει άρματα μάχης T-64BV και T-72 , BMP-1 , BTR-70 , MT-LB και BRDM-2 τεθωρακισμένα οχήματα μάχης καθώς και πυροβολικό υποστήριξης, όλμους και οχήματα μεταφοράς.
Η συνολική εκτίμηση αφορά περίπου έναν αριθμό 14.000-17.000 ανδρών με τη συνδρομή αεροπορίας, εκατοντάδων αρμάτων μάχης, ΤΟΜΑ και λοιπών οχημάτων. Η πόλη χωρίζεται στις συνοικίες Πριμόρσκι στα ΝΔ, στη συνοικία Ζόβτνεβι δυτικά, Καλμιούσκι βόρεια και Λιβομπερέζνι και Βινογκράντε ανατολικά και ΝΑ.
*Η τυπική σύνθεση του BTG του Ρωσικού Στρατού, προβλέπει ως προς τις υπομονάδες ελιγμού Ίλη δυνάμεως 10 αρμάτων μάχης και τρεις Λόχους Μηχανοκινήτου Πεζικού με 40 Τεθωρακισμένα Οχήματα Μάχης (ΤΟΜΑ).
Οι πρώτες αψιμαχίες.
Στις 27 Φεβρουαρίου ρωσική φάλαγγα που προωθούνταν δέχθηκε επίθεση και υποχώρησε αφήνοντας πίσω και 6 αιχμαλώτους. Στις 28 Φεβρουαρίου χτυπήθηκαν 2 ουκρανικά άρματα μάχης Τ-80 BV (1) (2) στο χωριό Hranite 20 χλμ έξω από την Μαριούπολη. Τμήμα του Συντάγματος «Αζόφ» επιτέθηκε με επιτυχία σε ρωσική προφυλακή σκοτώνοντας τουλάχιστον 5 αποσχιστές, καταστρέφοντας δύο (1) (2) BMP-3 ενώ περιήλθαν στα χέρια τους αντιαρματικοί εκτοξευτές RPG-18 και λοιπό υλικό. Οι μάχες συνεχίστηκαν και τις νυχτερινές ώρες όπου ένα άγνωστο ακόμη όχημα των αποσχιστών καταστράφηκε ή υπέστη σοβαρές ζημιές από τοποθετημένη νάρκη κατά οχημάτων. Την ίδια μέρα, αναφέρθηκε ότι οι ρωσικές δυνάμεις είχαν πάρει τον έλεγχο της κοντινής πόλης Σαρτάνα. Οι αποσχιστές επιχείρησαν να εισέλθουν με αναγνωριστική δύναμη στο προάστιο της πόλης, Staryi Krym (Στάρι Κρυμ) αλλά δέχθηκαν επίθεση από πυρά όλμων με τη βοήθεια και τον συντονισμό από Μη Επανδρωμένο Αεροσκάφος (ΜΕΑ) και έχασαν 1 φορτηγό και 1 ελαφρύ θωρακισμένο όχημα Iveco LMV. Η επιτυχημένη αυτή τακτική θα χρησιμοποιούνταν πολλάκις με επιτυχία από τους Ουκρανούς.
 |
| Τυπική φωτογραφία στρατιώτη του Συντάγματος Αζόφ. Φέρει αντιαρματικό εκτοξευτή FGM-148 Javelin που προμήθευσαν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία και 3 γεμιστήρες 5.45x39 χλστ για το AK-74/12. |
Μάχες πέριξ της Βολνόβακα, πλήρης χερσαία αποκοπή της πόλης σε απόσταση άνω των 60 χλμ.
Την 1η Μαρτίου, ο Ντένις Πουσιλίν , επικεφαλής των αποσχιστών , ανακοίνωσε ότι οι δυνάμεις του είχαν περικυκλώσει σχεδόν πλήρως την πόλη Βολνόβακα (65 χλμ βόρεια από Μαριούπολη) και ότι σύντομα θα έκαναν το ίδιο στη Μαριούπολη της οποίας η πολιορκία της ξεκίνησε ουσιαστικά από τις 1-2 Μαρτίου. Τελικά οι ουκρανικές δυνάμεις του 24ου Τάγματος «Αϊντάρ» λίγο πριν την Βολνόβακα υποχώρησαν μετά από σκληρή μάχη και έντονο βομβαρδισμό που κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης. Οι Ουκρανοί είχαν σημαντικές απώλειες - δύο (1), (2) άρματα μάχης Τ-64VB, ένα (1) BMP, δύο (1) (2) φορτηγά και ένα ΤΟΜΠ Varta είχαν και 17 αιχμαλώτους ενώ οι ρωσικές είναι άγνωστες. Παρόλα αυτά οι Ουκρανοί συνέχισαν να μάχονται και να διατηρούν την πόλη υπό τον έλεγχό τους αποκρούοντας τις επόμενες επιθέσεις των Ρώσων. Στις 4 Μαρτίου πλησίον της πόλης καταρρίφθηκε ρωσικό μαχητικό Su-25 καθώς και ένα ελικόπτερο Mi-8 σε μια προσπάθεια διάσωσης του πιλότου. Στις 5 Μαρτίου οι αποσχιστές δέχθηκαν ενέδρα στο ανατολικό τμήμα της πόλης με αρκετές απώλειες και έχασαν μεταξύ άλλων και τον συνταγματάρχη Vladimir Joga του Τάγματος «Sparta» από μπαράζ ρουκετών BM-21 Grad ενώ μια ουκρανική φάλαγγα από δύο BM-27 Uragan MRL και ενός φορτηγού καταστράφηκε/περιήλθε στην κατοχή των Ρώσων. Οι άμυνες της πόλης έσπασαν στις 11 Μαρτίου με κίνδυνο κατάρρευσης του τοπικού μετώπου κάτι που τελικά αποφεύχθηκε αν και οι Ρώσοι προωθήθηκαν σημαντικά. Στις νέες απώλειες που μπορούν να καταμετρηθούν είναι 2 άρματα μάχης για τους Ρώσους της 105ης Ταξιαρχίας, 5 άρματα μάχης για τους Ουκρανούς , ένα MRAP Varta και 2 φορτηγά (*) και επιπλέον οχήματα της 53ης Ταξιαρχίας, 2 άρματα μάχης, 1 MT-LB που έφερε πάνω ZU-23-2 αντιαεροπορικό πυροβόλο, 1 όχημα επικοινωνιών και 1 φορτηγό .
Έναρξη της πολιορκίας.
Εντωμεταξύ, οι υπερασπιστές της Μαριούπολης αποκόπηκαν πλήρως από κάθε πιθανή βοήθεια ή ενίσχυση. Στις 2 Μαρτίου οι δυνάμεις του Ρωσικού Στρατού και των αποσχιστών εξαπέλυσαν ένα πολύ ισχυρό μπαράζ πυροβολικού ακόμα και με βαλλιστικούς πυραύλους Tochka U 9M79-1 στην πόλη . Ο δήμαρχος ανέφερε ότι «σήμερα ήταν η πιο δύσκολή μας μέρα απ'όλες τις 7 μέρες του πολέμου. Σήμερα, προσπάθησαν απλώς να μας καταστρέψουν. Αλλά οι Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας , η Εθνική Φρουρά και το Σύνταγμα Αζόφ αντιστάθηκα πεισματικά σε αυτούς που έβαλαν κατά των οικιών μας.». Φυσικά δεν γνώριζε ότι αυτό δεν ήταν παρά μόνο η αρχή και ότι η πόλη θα γνώριζε μια άνευ προηγουμένου καταστροφή. Την ίδια ημέρα συνελήφθη σαμποτέρ που εργαζόταν για τις ρωσικές δυνάμεις μέσα στην πόλη και καταδείκνυε τις θέσεις των ουκρανικών μονάδων. Μετά τη σύλληψη κατασχέθηκε και ένα τυφέκιο ελεύθερου σκοπευτή Zboyar Z-10 (UR-10) με σιγαστήρα καθώς και γεμιστήρες 7.62x 39 χλστ
Στις 3 Φεβρουαρίου ο δήμαρχος της πόλης ανέφερε «Δεν έχουμε ρεύμα, δεν έχουμε νερό, δεν έχουμε σύστημα υγιεινής και δεν έχουμε θέρμανση. Έχουμε συνεχή βομβαρδισμό για 26 ώρες. 26 ώρες καταστρέφουν την πόλη μας. » Ο βομβαρδισμός θα συνεχιζόταν για ακόμα 10 ώρες με την υποστήριξη από επιθετικά ελικόπτερα. Έως και τις 4 Μαρτίου αναφέρθηκαν 4 επιθέσεις ή αναγνωριστικές προσπάθειες των αποσχιστών μαζί με τον Ρωσικό Στρατό. Αρμένιοι στην καταγωγή στρατιώτες των αποσχιστών φαίνονται να έφτασαν στο Βινογκράντε, περίπου 4 χλμ από το κέντρο της Μαριούπολης, αλλά αποκρούστηκαν. Το ίδιο βράδυ άνδρες του «Αζόφ» εντόπισαν με θερμικές κάμερες αποσχιστές να θάβουν πρόχειρα τους συμπολεμιστές τους. Την επόμενη ημέρα, στις 5/3, άρματα μάχης των Ρώσων έφτασαν έως το άγαλμα «των Μεταλλουργών» , 4 χλμ από τη βόρεια είσοδο της πόλης η οποία βρισκόταν σε εξαιρετικά δυσχερή κατάσταση (2) ενώ διακινήθηκαν στο διαδίκτυο φωτογραφίες με νεκρούς άνδρες της ουκρανικής 36ης ΤΞ ΠΖΝ.
 |
| Λήψη κατά τη διάρκεια του πρώτου βομβαρδισμού της πόλης. Έως τις 4 Μαρτίου ο αριθμός των νεκρών αμάχων είχε ξεπεράσει τους 100. |
 |
| Φωτογραφία της πόλης στις 6/3. Η πόλη βρίσκεται στις φλόγες ενώ διακρίνεται το σεληνιακό τοπίο από τα εκατοντάδες βλήματα εκατέρωθεν. |
Στις 7 Μαρτίου οι ουκρανικές δυνάμεις διενέργησαν 2 επιτυχημένες επιχειρήσεις στους πολιορκητές. Αυτές είχαν πολύ μεγάλη επιτυχία καθώς επέφεραν βαριές απώλειες τόσο σε έμψυχο προσωπικό όσο και υλικό. Ένας αριθμός αρμάτων και τεθ/ων του 102ου Μ/Κ ΣΝΤ της 150ης Μεραρχίας είχε πλημμελή φύλαξη και περιμετρική άμυνα δυτικά της συνοικίας Πριμόρκσι (στίγμα 47°05'05.0"N 37°29'23.6"E) με αποτέλεσμα να αιφνιδιαστεί. Απόδειξη αυτού το γεγονός ότι όλα τα μετέπειτα διαλυμένα οχήματα βρίσκονταν στις θέσεις στάθμευσής τους. Τα άρματα μάχης καταστράφηκαν άμεσα, εκτός από δύο που ήταν λειτουργικά και μεταφέρθηκαν στην πόλη, όπως και τα ΤΟΜΑ BMP. Στη συνέχεια οι άνδρες του Ουκρανικού Στρατού και του Συντάγματος «Αζόφ» αποχώρησαν με τάξη στην πόλη. Η επίθεση επέφερε επιβεβαιωμένα απώλειες σε 6 T-72B3/Obr 2016 , μερικά με το περίφημο πλέγμα προστασίας για τα Javelin που τελικά αποδείχθηκε ανεπαρκέστατο, ένα Τ-64BV το οποίο κατά πάσα πιθανότητα ήταν ουκρανικό -από τον πόλεμο του 2014/5; - που ανακαταλήφθηκε καθώς και 6 BMP-3 ( (1), (2), (3), (4), (5 έως 7), (8), (9), (10), (11) (12) (13) . Έτερη επίθεση είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή/κατοχή ενός πολλαπλού εκτοξευτή πυραύλων (MRLS) BM-21 Grad, ενός ακόμη άρματος μάχης Τ-72B3M, 26 επιβεβαιωμένους νεκρούς από φωτογραφίες/βίντεο , άγνωστο αριθμό τραυματισμένων, ενός αιχμαλώτου και λοιπό υλικό. Στη μάχη αυτή τραυματίστηκε και ο διοικητής του 68ου ΤΘ ΣΝΓ «Zhytomyr-Berlin» ως εκ τούτου και νοσηλεύτηκε. Οι ουκρανικές δυνάμεις ανέφεραν ότι οι Ρώσοι/αποσχιστές είχαν περίπου 100 νεκρούς την ημέρα αυτή με την εκτίμηση του συντάκτη αυτό να αφορά ίσως τις συνολικές απώλειες σε νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους. Στα χέρια των Ουκρανών βρέθηκαν σημαντικά έγγραφα με τις εμπλεκόμενες στον τομέα ρωσικές δυνάμεις, χάρτες και μια μεγάλη λίστα ατόμων τα οποία είτε διείσδυσαν στην πόλη, είτε θα επιχειρούσαν να διεισδύσουν, είτε βρίσκονταν εξαρχής εντός και θα ενεργούσαν ως σαμποτέρ.
Νέες συγκρούσεις σημειώθηκαν στο ανατολικό προάστιο της πόλης, Βοστότσνι, ενώ οι αποσχιστές ανέφεραν ότι περιήλθε στην κατοχή τους το χωριό στα ΒΔ, Στάρυ Κρύμ. Η κατάσταση για τους κατοίκους και στρατιώτες εντός της πόλης έγινε ακόμα πιο δύσκολη καθώς οι Ρώσοι κατέστρεψαν τον κεντρικό αγωγό φυσικού αερίου Ντόνετσκ - Μαριούπολη , αφήνοντας πολλές πόλεις και χωριά χωρίς φυσικό αέριο. Και στις 5 και στις 6 Μαρτίου πραγματοποιήθηκαν ομιλίες μεταξύ των εμπλεκομένων και ετοιμασίες για την εκκένωση των άμαχων κατοίκων αλλά η μη κατάπαυση του πυρός από τους Ρώσους ή Ουκρανούς (η μια πλευρά κατηγόρησε την άλλη) ανέβαλε την πραγματοποίηση αυτής.
 |
| Στρατιώτες του Ρωσικού Στρατού/αποσχιστών βορείως της Μαριούπολης. |
Στις 8 Μαρτίου οι Ρώσοι κατάφεραν να φτάσουν στις πρώτες συνοικίες της πόλης από ανατολικά (Πριμόρκσι, Ζόβτνεβιι) και δυτικά (Λιβομπερέζνι). Στο σημείο αυτό πιθανότατα είχαν και μια ακόμα σημαντικότατη απώλεια, αυτή του λοχαγού Alexei Glushchak της 22ης Ταξιαρχίας Spetsnaz της GRU/GU, που αποτελούσε την πρώτη αυτής της μονάδος στον πόλεμο. Αναφέρθηκε ότι σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια μαχών μαζί με άλλους 16 στρατιώτες (ουκρανική πηγή, μη επιβεβαιωμένη) της ίδιας μονάδας. Πάντως 11 εξ αυτών ήταν παραδεκτές απώλειες από τη ρωσική πλευρά και στο σύνολό τους κατά τη μάχη της Μαριούπολης. Εμπόδισαν όμως για μια ακόμη φορά την έξοδο των αμάχων από την «πράσινη γραμμή»που είχε δημιουργηθεί για αυτόν τον σκοπό, στην ανατολική πλευρά της πόλης στον αυτοκινητόδρομο Ε58. Παράλληλα, οι Ουκρανοί έπαιρναν νέες θέσεις στα περιμετρικά συμπλέγματα των πολυκατοικιών με την τοποθέτηση ATGM στις ταράτσες. Στις 9/3 Μαρτίου ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν τη βόρεια περιοχή της Λιβομπερέζνι (Α). Το αξιοσημείωτο ήταν ότι η προέλαση πραγματοποιήθηκε με τα ΤΟΜΑ BMP-3, ΤΟΜΠ BTR-80/82Α και τα άρματα Τ-72 να κινούνται συνοδεία πεζικού, κάτι που πολλάκις δεν έγινε στον πόλεμο και στοίχισε στους Ρώσους μερικά οδυνηρά πλήγματα. Παράλληλα, το πυροβολικό πραγματοποίησε αρκετές βολές όλμων των 120 χλστ με τη βοήθεια καθοδήγησης από Uav ZALA 421-08. Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώθηκαν από τη λήψη οπτ/ού υλικού από τα Uav των αντιμαχόμενων. Η κατάσταση στην πόλη παρέμενε εξαιρετικά κρίσιμη για τους κατοίκους, μεγάλο τμήμα της είχε καταστραφεί όπως και το νοσοκομείο παίδων από βόμβα 1.000 kg που είχε ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό 17 ανθρώπων, ένα μαιευτήριο και ένα πανεπιστήμιο. Τοπικοί Ουκρανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι έπρεπε να σκάψουν έναν ομαδικό τάφο για τις απώλειες αμάχων και στρατιωτικών, επειδή οι κανονικές ταφές είχαν καταστεί αδύνατες , ενώ υπολόγισαν τον έως τότε αριθμό των νεκρών αμάχων σε πάνω από 1.200, ένας αριθμός που πιθανόν περιλαμβάνει και τους τραυματίες.
 |
| Πεζοναύτες της 36ης Ταξιαρχίας μετά την απόκρουση της ρωσικής επίθεσης στις 12 Μαρτίου 2022. |
Οι Ρωσικές δυνάμεις προωθούνται στην πόλη, σκληρές μάχες από τετράγωνο σε τετράγωνο με τις απώλειες να πολλαπλασιάζονται.
Ο βομβαρδισμός συνεχίστηκε αμείωτος και στις 10-11 Μαρτίου, με τα αυτοκινούμενα πυροβόλα 2S7Pion να κονιορτοποιούν τα ναρκοπέδια πέριξ της πόλης προκειμένου να ανοίξουν δίοδοι για τις επικείμενες εφόδους ενώ ο διοικητής του Συντάγματος «Αζόφ» φωτογραφήθηκε με λάφυρα 2 ρωσικά άρματα Τ-72, το πιθανότερο από την επιδρομή της 7/3. Οι μάχες συνεχίστηκαν με την ίδια ένταση και στο ανατολικό τμήμα της πόλης με τους Ρώσους να μην κατορθώνουν πάλι να προκαλέσουν κάποιο ρήγμα ενώ έχασαν ένα BDM-2 και ένα ATGM 9M133 Kornet. Μια ομάδα Ρώσων κατόρθωσε να διεισδύσει με τη συνοδεία άρματος Τ-72 αλλά αυτό δέχθηκε βολή από RPG-7 από κοντινή απόσταση, περίπου 40 μέτρων, υπέστη ζημιές και υποχώρησαν. Ο Ρώσος εικονολήπτης του Wargonzoo δημοσίευσε πλάνα από Uav που φαίνεται το ρωσικό πυροβολικό να καταστρέφει τη βάση που είχε το Αζόφ από το 2014, στην ανατολική όχθη της πόλης στη λεωφόρο Peremohy, η οποία είχε καταστεί αποθήκη πυρομαχικών.
Στις 12 Μαρτίου οι Ρώσοι εξαπέλυσαν ισχυρές επιθέσεις, πάντα με τη συνοδεία αρμάτων μάχης, τόσο στη δυτική πλευρά της πόλης , στη συνοικία Ζοβτνεβί, όσο και ανατολικά (συνοικία Λιβομπερέζνι). Στην ήδη σκληρά δοκιμαζόμενη πόλη, που κείτονταν σε ερείπια πλέον στο μεγαλύτερο τμήμα της, οι πεζοναύτες της 36ης Ταξιαρχίας απέκρουσαν νέα ρωσική επίθεση καταστρέφοντας μάλιστα ένα Τ-72B3M (ή Τ-90Α)και ένα BTR-82A -φωτογραφίες αναδημοσιεύτηκαν και στις 26/3 αλλά επρόκειτο για τα ίδια οχήματα-ενώ οι ουκρανικές δυνάμεις έχασαν ένα BTR-4 . Στη συνέχεια οι Ρώσοι συνέχισαν το σφυροκόπημα έχοντας τα άρματα σε ρόλο αυτοκινούμενου πυροβολικού επιφέροντας στους Ουκρανούς σημαντικές απώλειες.
 |
| Το ίδιο τμήμα της πόλης πριν και μετά την πολιορκία. Η εκτεταμένη καταστροφή είναι εμφανής και ανάλογη κατάσταση είχε σχεδόν όλη η πόλη. |
Την επόμενη ημέρα, στις 13/3, οι ρωσικές δυνάμεις κινήθηκαν κάθετα (βλ.παρακάτω χάρτη) στη συνοικία Λιβομπερέζνι προκειμένου να αποκόψουν ολόκληρη την ανατολική όχθη του ποταμού Κάλμιους και τις δυνάμεις του Συντάγματος Αζόφ που βρίσκονταν εκεί. Έφτασαν στην οδό Hraveryi Ln 2 ( στίγμα 471143.5, 376161.0) όπου και δέχθηκαν τα εύστοχα πυρά του ουκρανικού πυροβολικού με τη βοήθεια καθοδήγησης από Uav. Το αποτέλεσμα ήταν να εξαϋλωθεί ολόκληρη η φάλαγγα της 22ης Ταξιαρχίας GRU αφού στο τέλος ήταν κατεστραμμένα (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7), με βαριές ζημιές ή εγκαταλελειμμένα 16 συνολικά οχήματα: πέντε ΤΟΜΠ BTR-82A, δύο K-63968 Typhoon-K MRAP, και εννέα Tigr-M και Iveco LMV Rys. Οι Ρώσοι υποχώρησαν τελείως από το σημείο αφού σε μεταγενέστερο βίντεο Ουκρανοί στρατιώτες μετέβησαν και κυριάρχησαν σε αυτό, όπου βρίσκονταν τα εχθρικά οχήματα, νεκροί στρατιώτες και περίπου 20 αντιαρματικοί εκτοξευτές. Ένας ακόμη πολλαπλός εκτοξευτής ρουκετών BM-21 καταστράφηκε προκαλώντας την εκτόξευση των ρουκετών σε κάθε κατεύθυνση, προκαλώντας πιθανώς επιπλέον απώλειες. Την ίδια ημέρα κομβόι με ανθρωπιστική βοήθεια από τη Ζαπορίζια σταμάτησε στο Μπερντυάσνκ από τις ρωσικές δυνάμεις μη επιτρέποντάς το να συνεχίσει προς τη Μαριούπολη.
 | |||||
| . |
Πάνω: χάρτης σύμφωνα με τους ακριβείς γεωεντοπισμούς του MapperKrumm: Η ρωσική προσπάθεια προώθησης στις 13-14 Μαρτίου. Με το μεγάλο βέλος η κίνηση των οχημάτων της 22ης ΤΞ GRU που κατέληξε σε καταστροφή από το ουκρανικό πυροβολικό. Στο μικρό, η αργή προώθηση των αποσχιστών του DPR μαζί με τις δυνάμεις του Ρωσικού Στρατού στην προσπάθεια «ξηλώματος» της πόλης σε σκληρές μάχες στον αστικό ιστό.
Στις 14 Μαρτίου ένα ουκρανικό ΤΟΜΠ BTR-4 «Βουκεφάλας» έπεσε στα χέρια των Ρώσων/αποσχιστών καθώς οι τελευταίοι προωθήθηκαν μερικά τετράγωνα στη συνοικία Βινογκράντε. Στη συνοικία αυτή, αποσχιστές και δυνάμεις των GRU σημείωσαν μικρή πρόοδο από τις σκληρές μάχες που διήρκεσαν όλη την ημέρα από σπίτι σε σπίτι. Ένα άλλο όμως με το πυροβόλο των 30χλστ (ZTM-1 ή 2A72 30Χ165mm) με σύστημα χειρισμού RWS (Remote Weapons Station) διέλυσε ολοσχερώς ένα BMP-1 σκοτώνοντας αρκετούς στρατιώτες του πεζικού που είχαν βρει κάλυψη από πίσω -με αποτέλεσμα 4 νεκρούς- και ήρθε σε επαφή με ένα T-72B3M το οποίο δεν μπόρεσε να διατρήσει και πιθανόν να προκάλεσε μόνο ελαφρές ή καθόλου ζημιές. Επίσης αναφέρθηκε ότι το 810ο Τάγμα ΠΖΝ υπέστη σημαντικές απώλειες, ένας Ρώσος πεζοναύτης του αιχμαλωτίστηκε και ένα ακόμη ρωσικό BTR-82A APC καταστράφηκε. Σημαντική απώλεια για τους στρατιώτες του DPR ήταν ένας εκ των επικεφαλής με την προσωνυμία «Κλούνεϊ».
Στις 15 Μαρτίου, ξεκίνησε μια επιχείρηση διάσωσης του άμαχου πληθυσμού στην πόλη, με περίπου 4.000 οχήματα να αποχωρούν προς το δρομολόγιο Μανχούς-Μπερντυάνσκ-Ζαπορίζια. Το κομβόι αυτό δέχθηκε επίθεση καθ'οδόν από ρωσικά MRLS κατά πάσα πιθανότητα από λάθος εκτίμηση ότι επρόκειτο για εχθρική στρατιωτική φάλαγγα οχημάτων. Η απόφαση των Ρώσων για την αποσυμφόρηση των αμάχων ίσως οφείλεται στην απόπειρα γενικών επιθέσεων και ακόμη εντονότερου βομβαρδισμού της ήδη μισοερειπωμένης (δορυφορική φωτογραφία) πόλης. Ενίσχυση στην υπόθεση αυτή δίνουν οι σημαντικές ενισχύσεις που κατέφθασαν την ίδια ημέρα , σε ένα μόνο βίντεο διακρίνεται φάλαγγα 23 ΤΟΜΠ BTR, 15 φορτηγών και ενός άρματος μάχης, σε άλλο 15 περίπου Iveco Lynx μαζί με Gaz Tigr-M και σε έτερο η άφιξη Τσετσένων στο χωριό Σαρτάνα έξω από τη Μαριούπολη. Η πιο σημαντική έμψυχη απώλεια για τους Ρώσους ήταν ο θάνατος του υποστράτηγου Oleg Mityaev (1) (2), διοικητή της 150ης Μ/Κ Μεραρχίας, ο 4ος έως εκείνη την ημέρα στρατηγός του Ρωσικού Στρατού. Δύο Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι επισήμαναν ότι πολλοί Ρώσοι στρατηγοί μιλούν σε μη κρυπτογραφημένα ασφαλή τηλέφωνα και ασυρμάτους κάτι που είδαμε πολλάκις σε αυτόν τον πόλεμο με τις δημοσιευμένες συνομιλίες των ρωσικών δυνάμεων. Οι Ουκρανοί υπέκλεψαν την κλήση του στρατηγού, την εντόπισαν γεωγραφικά και επιτέθηκαν στην τοποθεσία του, σκοτώνοντας αυτόν και το επιτελείο του με τη χρήση πυροβολικού, κάτι που κατά μεγάλη πιθανότητα συνέβη με τον προαναφερθέντα Oleg Mityaev. Από την πλευρά των Ουκρανών σκοτώθηκε ένα από τα βασικά μέλη του συντάγματος «Αζόφ»,ο Nikolai Kravchenko και δημοσιεύτηκαν φωτογραφίες από άλλους 7 θανόντες. Με την πάροδο του χρόνου το Σύνταγμα Αζόφ υπέστη νέες (2) απώλειες κάτι αναμενόμενο καθώς ο κλοιός αν και αρκετά αργά και όχι σε όλα τα σημεία, έκλεινε προς το κέντρο της πόλης.
 |
| Αποσχιστές του DPR, εξοπλισμένοι με τυφέκια ΑΚ-74 και εκτοξευτές βομβίδων GP-25 UBGL. Επίσης αξιοσημείωτο είναι ότι φέρουν και PSRL-1 Launcher, τον αμερικανικό κλώνο του RPG-7, προφανώς χορηγηθέν στον Ουκρανικό Στρατό. |
Την επόμενη μέρα, 16/3, δύο ρωσικά άρματα μάχης T-64BV, προφανώς των δυνάμεων των αποσχιστών DPR καταληφθέντα από τους Ουκρανούς, έφτασαν έως τη διασταύρωση στη λεωφόρο Myru και τη λεωφόρο Budivel'nykiv (στίγμα 47.098666, 37.523611), περίπου 600 με 700 μέτρα από τα πρώτα κτήρια της πόλης προς το κέντρο από τα δυτικά. Στο σημείο αυτό δέχθηκαν (1) (2) μια βροχή πυρών από RPG-18, λοιπά αντιαρματικά και πυροβολικό συντονισμένο με την οπτική βοήθεια ενός Uav. Και τα δύο καταστράφηκαν και τα πληρώματά τους σκοτώθηκαν πλην ενός ο οποίος σύρθηκε τραυματισμένος. Επίσης, καταγράφηκε και η καταστροφή ενός ακόμη ουκρανικού BTR80 στο ΝΑ τμήμα της πόλης, πλησίον της οδού Rubinova και Prymorksi και την επόμενη ένα άρμα μάχης (;) (αν όντως ήταν άρμα μάχης είναι άγνωστο αν επρόκειτο για καταληφθέν από τις 7/3 ή ουκρανικό Τ-64) με τη βοήθεια καθοδήγησης από ένα Uav Orion *. Την ημερομηνία αυτή καταγράφηκε και η πρώτη απώλεια της 346ης Ταξιαρχίας GRU με θανόντα ένα λοχία της μονάδος.
Ένα ακόμη τραγικό γεγονός αφορούσε τον βομβαρδισμό του Περιφερειακού Δημοτικού Θεάτρου της πόλης στο οποίο είχαν βρει καταφύγιο περίπου 500 με 1.200 άμαχοι, ανάλογα με την πηγή. Αν και οι Ουκρανοί στρατιώτες είχαν γράψει και στις 2 πλευρές του κτηρίου τη λέξη « παιδιά», ότι έχει δηλαδή αμάχους με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνεται άμεσα ορατό από εναέρια μέσα, εντούτοις αυτό βομβαρδίστηκε. Αρχικά ρωσικοί λογαριασμοί ανέφεραν ότι καταστράφηκε μια ακόμη βάση του Συντάγματος Αζόφ, στη συνέχεια όμως όταν έγινε αντιληπτό ότι ο στόχος δεν ήταν στρατιωτικός ανασκεύασαν και επισήμως η ρωσική πλευρά έκανε λόγο για ανατίναξη του χώρου από τους Ουκρανούς ως προβοκάτσια.
Παρά τις απώλειες και τις δυσχέρειες είχε αρχίσει να φαίνεται ότι τα ρήγματα στην αμυντική διάταξη της πόλης ήταν πλέον σοβαρά. Στις 18/3 ρωσικές δυνάμεις ύψωσαν τη σημαία τους πάνω από δημόσιο διοικητικό κτίριο στη Μαριούπολη ( στίγμα 47.1085893424217, 37.628644789545824) αφού καθάρισαν τις πέριξ περιοχές αντίστασης στο τμήμα μέσα στη συνοικία Λιβομπερέζνι της ανατολικής όχθης της πόλης αφού σημείωσαν πρόοδο από τη συνοικία Βινογκράντε. Οι συγκρούσεις εκεί συνεχίζονταν με σφοδρότητα, 17 και 18 Μαρτίου, στα μεταλλουργεία και εργοστάσια της περιοχής Αζοφσταλ όπου προσπαθούσαν να εισέλθουν οι Ρώσοι. Δυνάμεις των αποσχιστών, τακτικός ρωσικός στρατός με ενισχύσεις από μονάδες Τσετσένων ενεπλάκησαν σε αμφίρροπες μάχες με τους εναπομείναντες Ουκρανούς της 56ης ΤΞ και του ΤΕΕ Αζόφ. Τα ρωσικά άρματα μάχης έβαλλαν συνεχώς στις θέσεις των Ουκρανών ακροβολιστών και ελεύθερων σκοπευτών. Την ίδια ημέρα δημοσιεύτηκε μια ουκρανική απώλεια ενός BTR-4E1 πέριξ της πόλης, εκτός του αστικού ιστού, πιθανόν σε αρκετά προγενέστερο χρόνο. Στη δυτική πλευρά της πόλης οι επιθέσεις στις 19-20 Μαρτίου είχαν την ίδια τύχη με τις προηγούμενες: πολλές απώλειες, μικρή προώθηση. Μεταξύ των υλικών απωλειών ήταν η καταστροφή 2 αρμάτων μάχης (1) (2) ενώ ένα BTR-4 κατέστρεψε διαδοχικά με το πυροβόλο των 30 χλστ ένα ΤΟΜΠ BTR-82A και ένα ακόμη άρμα μάχης T-72B3 ( βλ. το παρακάτω βίντεο) αναδεικνύοντας τη σημασία των ελαφρών οχημάτων στις μάχες εντός πυκνοκατοικημένων περιοχών.
Βίντεο: Ουκρανικό BTR-4 καταστρέφει διαδοχικά ένα ΤΟΜΠ BTR-82A και ένα άρμα μάχης T-72B3. Το πεζικό βρίσκεται επίσης σε εξαιρετικά κοντινή απόσταση, δείγμα του είδους της φύσης των μαχών μέσα στον αστικό ιστό. Αξιοσημείωτη παρατήρηση είναι οι στοχευμένες βολές του ΤΟΜΠ ακριβώς στα ευάλωτα σημεία του άρματος που προκάλεσαν την ανάφλεξη και την πλήρη καταστροφή του.
Σε όλο αυτό το διάστημα δεν υπήρξε καμία διακοπή του ανηλεούς βομβαρδισμού της πόλης από το πυροβολικό και την αεροπορία. Περίπου το 70% της πόλης είχε βληθεί, καεί ή καταστραφεί και οι αναφορές περί «νέου Γκρόζνυ»ή «νέου Χαλεπίου» δεν εμπεριείχαν καμία δόση υπερβολής. Αυτό αποτελούσε άλλωστε και την τακτική των Ρώσων προκειμένου να πετύχουν την κατάληψη της πόλης: σταδιακή καταστροφή της πόλης, συνεχής αναβολή αποχώρησης των αμάχων προκειμένου ο αμυνόμενος να φτάσει γρήγορα σε εξάντληση των αποθεμάτων του αλλά και σε ψυχολογικό εκβιασμό για να παραδώσει την πόλη, μη επιλεκτική επιλογή στόχων στρατιωτικού ενδιαφέροντος με αδιαφορία για τις απώλειες αμάχων που θα οδηγούσε στην εξάντληση και την αποδοχή της παράδοσης. Βασικό μέλημα βέβαια ήταν η αποκοπή κάθε ενίσχυσης των αμυνόμενων τόσο σε έμψυχες δυνάμεις όσο και σε υλικό, όπως βλήματα πυροβολικού, αντιαρματικά, ακόμα και σφαίρες. Αναπόφευκτα λοιπόν, με τη δημιουργηθείσα κατάσταση ήταν απλώς ζήτημα χρόνου η πτώση της Μαριούπολης.
Οι γραμμές του μετώπου ήταν ρευστές, αλλά οι Ρώσοι εξακολουθούσαν να έχουν υπό τρομερή πίεση και στενή πολιορκία την πόλη με ένα σημαντικό ρήγμα στην ανατολική όχθη και μια μικρή προέλαση στην περιοχή Ζόβτνεβι, αλλά οι εκεί δυνάμεις της 56ης Μ/Κ ΤΞ, της 36ης ΤΞ ΠΖ απέτρεψαν μια σημαντική ρωσική απειλή που θα μπορούσε να χωρίσει την ουκρανική άμυνα σε 2 θύλακες εάν έφταναν στο παραλιακό τμήμα. Οι Ουκρανοί μη έχοντας τη δυνατότητα αναπλήρωσης απωλειών οι οποίες κόστιζαν, πόσο μάλλον τις τελευταίες ημέρες που είχαν ήδη εξαιρετικά βαριές και δη των επικεφαλής των, του υπολοχαγού του 1ου Τάγματος του ΤΕΕ Αζόφ Ντένις Αλεξάντροβιτς Ντουνίκωφ, του υπολοχαγού Γιούρι Ρόι από πυρά ελεύθερου σκοπευτή και του Γεωργιανού στην καταγωγή Μπάκχα Τσικομπάβα. Πυρά όλμου προκάλεσαν ελαφρές ζημιές σε 2 ρωσικά ΤΟΜΠ και είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο ή τον βαρύ τραυματισμό 7 τουλάχιστον ανδρών.
Η Ουκρανία δήλωσε τη Δευτέρα 21/3, ότι απορρίπτει τα τελεσίγραφα της Ρωσίας περί παράδοσης της πόλης αφού η Μόσχα ζήτησε να σταματήσει να υπερασπίζεται την πολιορκημένη Μαριούπολη και να δημιουργηθεί ασφαλής διάδρομος για τους υπερασπιστές της χωρίς όμως τον οπλισμό τους. Η διορία έληγε στις 5 το πρωί τοπική ώρα, και όσοι το έπρατταν θα μπορούσαν να φύγουν, ενώ όσοι έμειναν θα παραδίδονταν σε δικαστήρια που διοικούνται από αυτονομιστές.
Στις 22 Μαρτίου κατελήφθη και το αεροδρόμιο (δυτικά) της πόλης καθώς οι Ουκρανοί συμπτύσσονταν προς τα ενδότερα αυτής. Ένα περιπολικό σκάφος του Ρωσικού Ναυτικού 03160 «Raptor» δέχθηκε δύο βολές με αντιαρματικό εκτοξευτή 9M113 ATGM, εκ των οποίων το ένα κατέληξε σε επιτυχημένο χτύπημα καθιστώντας το την πρώτη επιβεβαιωμένη απώλεια του Ρωσικού Ναυτικού κατά τη διάρκεια του πολέμου. Σύμφωνα ρωσικές πηγές, το σκάφος τέθηκε εκτός λειτουργίας και ρυμουλκήθηκε με επιτυχία. Ακόμη δημοσιεύτηκαν νέες απώλειες για τους Ρώσους, ένα BTR-82A, ένα Τ-72Β, ένα BMP-3 καθώς και ένα ακόμα άρμα μάχης, ανεβάζοντας τον ήδη υψηλό αριθμό και από την αντίπαλη πλευρά καταστράφηκε ένα ουκρανικό άρμα μάχης. Δεν υπήρχε όμως καμία σκέψη για ανάπαυλα. Οι επόμενες 2 ημέρες ήταν εξαιρετικά κρίσιμες και για τις δύο πλευρές, ιδίως για τους Ρώσους που προσπαθούσαν να προκαλέσουν το ρήγμα από τη δυτική πλευρά της πόλης και να χωρίσουν τις ουκρανικές δυνάμεις στη μέση. Όλες οι φωτογραφίες, τα βίντεο, οι πληροφορίες και οι αυτόπτες μάρτυρες των μαχών έδιναν την ίδια περίπου εικόνα: συνεχείς σκληρές συγκρούσεις, βαρύς φόρος αίματος και για τις δύο πλευρές και φλεγόμενα κτήρια παντού. Ένα ουκρανικό BRDM-2 έπεσε σε εχθρικά χέρια, αλλά οι ρωσικές απώλειες ήταν βαρύτατες. Ο υποδιοικητής του Ρωσικού Στόλου της Μάυρης Θάλασσας πλοίαρχος Andrey Paliy και ο συνταγματάρχης Αλεξέι Σαρώφ, διοικητής της 810ης ΤΞ ΠΖ σκοτώθηκε, προσθέτοντας άλλη μια υψηλόβαθμη ρωσική απώλεια στη μάχη της Μαριούπολης, ένα ρωσικό ΤΟΜΑ και 2 φορτηγά καταστράφηκαν σε μια περίπτωση και άλλο ένα ΤΟΜΑ BTR από την προσφιλή και επιτυχημένη τακτική της παρατήρησης και καθοδήγησης από Uav και βολών πυροβολικού. Οι Ρώσοι εμφάνισαν 2 αιχμαλώτους Ουκρανούς και οι δεύτεροι 6 (1) (2) μεταξύ των οποίων και ένας Τσετσένος.
Οι Ρώσοι εισέρχονται επιτυχώς ως το κέντρο της πόλης (24 Μαρτίου), οι εστίες αντίστασης συνεχίζουν να ανθίστανται.
Τελικά, το μεσημέρι της 24ης Μαρτίου οι ρωσικές δυνάμεις κατάφεραν και έφτασαν έως την ορθόδοξη εκκλησία στο κέντρο της πόλης, κάτι που παραδέχθηκαν και οι Ουκρανοί. Έως τότε το τμήμα του Αζοφστίλ συνέχιζε έως τις βραδινές ώρες να ελέγχεται από τις ουκρανικές δυνάμεις καθώς και ένα μικρό τμήμα στο κέντρο, νότια και ΝΑ από το κυβερνείο και κυρίως βόρεια αυτού. Παρά την πρώτη μεγάλη επιτυχία για την κατάληψη της πόλης, την παρουσίαση απωλειών σε βίντεο των Ρώσων (περίπου 15 στον αριθμό σε νεκρούς και αιχμαλώτους) οι Ουκρανοί συνέχιζαν να ανθίστανται. Την ίδια ημέρα άλλα δύο (1) (2) αμφίβια οχήματα BDM-2 καταστράφηκαν ολοσχερώς και ένα ακόμη υπέστη ζημιές μετά από βολές όλμων με την κλασική βοήθεια από Uav.
 |
Η διαμορφωθείσα κατάσταση στην πόλη στις 24/3. Διακρίνεται το ρήγμα στην ουκρανική άμυνα από δυτικά που έφτασε ως το κέντρο της πόλης και συνεχείς προσπάθειες από ανατολικά. Με πορτοκαλί χρώμα οι περιοχές που δεν έχουν επιβεβαιωθεί ότι βρίσκονταν υπό την κατοχή των Ρώσων. Παρά το γεγονός ότι η σημαντική διείσδυση εκ δυσμάς αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη επιτυχία, εντούτοις η κατάσταση απείχε πολύ ακόμη από το να θεωρηθεί η πόλη καταληφθείσα. |
Οι νεκροί και οι τραυματίες και από τις δύο πλευρές αυξάνονταν ραγδαία και για τις δύο πλευρές, καθώς οι μεν επίμονοι Ρώσοι μετά την εξαιρετικά δυσμενή εξέλιξη σε όλα σχεδόν τα θέατρα των επιχειρήσεων αναζητούσαν μια νίκη με την κατάληψη της πόλης, οι δε Ουκρανοί μάχονταν με σθένος γνωρίζοντας πολλοί εξ αυτών ότι πιθανόν δεν θα είχαν την απλή τύχη ενός αιχμαλώτου αν συλλαμβάνονταν και δη αυτοί του «Αζόφ» που αποτελούσαν «κόκκινο πανί» για τους Ρώσους. Στις 25-28 Μαρτίου οι αντιμαχόμενοι υφίσταντο δεκάδες απώλειες κάθε μέρα και μερικές εξ αυτών σημαντικές όπως ο Ντένις Κοτίνκο του Αζόφ και άλλα σημαίνοντα στελέχη και από τη ρωσική πλευρά ο διοικητής της 810ης ΤΞ ΠΖΝ Βλαντιμίρ Κριβολάποφ, ο λοχίας Νικολάι Εφίμοφ και ο αρχιλοχίας Ρομάν Ταζίν και άλλα (2) στελέχη από την 810η ΤΞ ΠΖΝ του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Η συγκεκριμένη μονάδα φέρεται να είχε εμπλακεί σε σκληρές μάχες εξού και η «αιμορραγία». Στις υλικές απώλειες καταστράφηκε ένα ρωσικό BMP-3 και από την ουκρανική πλευρά ένα BTR-3M2 πλησίον του 66ου Σχολείου Μαριούπολης, (στίγμα) γεγονός που επιβεβαίωσε την εκεί ρωσική παρουσία, πράγμα που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι Ρώσοι εδραιώθηκαν στο κέντρο της πόλης, και επίσης ένα HMMWV, ένα Novator LAV, 5 φορτηγά και έναν αντιαρματικό εκτοξευτή RK-3 «Corsar». Δείγμα των μαχών εκ του σύνεγγυς που πραγματοποιούνται στο αστικό περιβάλλον ήταν και η προσπάθεια καταστροφής ενός ρωσικού Τ-72 με NLAW από έναν Ουκρανό στρατιώτη που βρισκόταν μέσα σε μια πολυκατοικία. Το αντιαρματικό δεν πρόλαβε να οπλίσει, καθώς βρισκόταν σε απόσταση μικρότερης των 20 περίπου μέτρων που απαιτούνταν, και συνεπώς δεν εξερράγη πάνω στο εχθρικό άρμα, απλά το χτύπησε και εξοστρακίστηκε .
Επίσης, επιβεβαιώθηκε από Ουκρανικές πηγές ότι οι Ρώσοι κατέλαβαν το οικοδομικό τετράγωνο της αγοράς Κίροφ, παίρνοντας μερικούς αιχμαλώτους. Με τη διάλυση της άμυνας σε πολλά σημεία πολλοί Ουκρανοί στρατιώτες προσπάθησαν να διαφύγουν με πολιτικά μέσα, άλλοι επιτυχώς , άλλοι όχι όπως ο επικεφαλής του 503ου Τάγματος της 36ης ΤΞ ΠΖΝ. Η φυγή μάλιστα του τελευταίου πιθανόν να έπαιξε σημαντικό ρόλο στο ηθικό των στρατιωτών του συγκεκριμένου τάγματος όπως θα δούμε αργότερα. Στις 28 του μήνα οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν μια βάση του «Αζόφ» στη συνοικία Λιβομπερέζνι, περίπου στο μέσον αυτής, απόδειξη του μη ελέγχου της περιοχής και συνεπώς της προώθησης των Ρώσων όλο αυτό το διάστημα σε μια λεπτή λωρίδα που περιελάμβανε μόνο το παραλιακό τμήμα της ανατολικής όχθης. Στην προαναφερθείσα βάση βρέθηκε άφθονος αντιαρματικός εξοπλισμός, βλήματα όλμων, χειροβομβίδες και λοιπό πολεμικό υλικό. Επίσης, στην έτερη πλευρά, τη δυτική, οι Ρώσοι προχώρησαν έως το διοικητικό κτήριο της συνοικίας Καλμιούσκι κινούμενοι να την καταλάβουν ολόκληρη. Αμφότεροι οι γεωεντοπισμοί πραγματοποιήθηκαν από τον Mapperkrumm.
Το διάστημα 28-31 Μαρτίου οι δύο αντίπαλοι ήταν σε στάδιο αναδιοργάνωσης χωρίς να υπάρχει κάποια κάποια ανάπαυλα στις συγκρούσεις με στάσιμη όμως τη γραμμή του μετώπου. Στις 28/3 το Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών ισχυρίστηκε ότι κατέρριψε ένα ουκρανικό ελικόπτερο Mi-8 κοντά στη Μαριούπολη. Σύμφωνα με πληροφορίες του γράφοντα, υπήρχε πράγματι ένα κενό στην αεράμυνα των ρωσικών δυνάμεων το οποίο εκμεταλλεύτηκε η ουκρανική πλευρά για να μεταφέρει εφόδια και μικρές ενισχύσεις προσωπικού στους πολιορκούμενους και να απομακρύνει τραυματίες, σε ρόλο Casevac. Όμως, μια τεράστια αστοχία ενός στρατιωτικού που ανέβασε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με περισσή ευήθεια φωτογραφία ενός ελικοπτέρου και λεζάντα περί «πραγμάτων που κάνουμε που δεν λέγονται» έκανε τους Ρώσους να γίνουν πιο προσεκτικοί, να ανακαλύψουν τα κενά τους και όντως να καταρρίψουν ένα ελικόπτερο Mi-8, καθώς και ένα ακόμα πιθανό που ανέφεραν ότι κατέπεσε στη θάλασσα . Το βασικότερο κατόρθωμα ήταν φυσικά να ακυρώσουν τον αεροδιάδρομο. Το παρόν γεγονός ακόμη παράδειγμα της σημασίας των ανοιχτών πληροφοριών (OSINT) στον σύγχρονο πόλεμο.
Από τους 17 επιβαίνοντες μόνο 2 επιβάτες επέζησαν, ο ένας στέλεχος των Υπηρεσιών Ασφαλείας της Ουκρανίας, της SBU. Ένας από αυτούς όντως λοιπόν είπε ότι 4 Mi-8 και 1 Mi-24 απογειώθηκαν από αεροδρόμιο του Δνείπερου (χάρτης) για να απομακρύνουν τους τραυματίες από τη Μαριούπολη φέροντας και πολεμικό υλικό για τη δοκιμαζόμενη φρουρά της πόλης. Μετά την απογείωση, περίπου 10 με 20 λεπτά μετά την άφιξη, δύο MANPADS εκτοξεύτηκαν στο ελικόπτερό του με συνέπεια την κατάρριψη. Στο έδαφος οι έμψυχες απώλειες αυξάνονταν και από τις 2 πλευρές, με Ουκρανούς της 56ης ΜΚ ΤΞ και του ΣΠ Αζόφ καθώς και με Ρώσους πεζοναύτες της 810ης και Τσετσένων Rosgvardia. Στις υλικές, ένα φορτηγό Ural Tornado έπεσε σε ουκρανικά χέρια, καταστράφηκαν δύο BTR-70 και (2) των αποσχιστών του DPR, ένα άρμα μάχης Τ-72B3 ενώ οι Ουκρανοί έχασαν ένα ακόμη Kozak-2, ένα HMMVV , ένα BTR-3E και ένα BMP-2. Από τις έμψυχες, οι Ρώσοι είχαν ακόμη μια απώλεια υψηλόβαθμου, τον ταγματάρχης Alexey Sukhanov ο οποίος υπηρέτησε στο 177ο Σύνταγμα Πεζοναυτών του Στόλου της Κασπίας.
Στο παραπάνω βίντεο, η πόλη έτσι όπως έχει διαμορφωθεί σε ένα χαοτικό σκηνικό ολοκληρωτικής καταστροφής από τους συνεχείς βομβαρδισμούς. Σχεδόν όλα τα σπίτια είναι χτυπημένα και ένα συντριπτικό ποσοστό αυτών μη κατοικίσιμα.
Το «Φρούριο Άζοφσταλ» αποκρούει τα κύματα επιθέσεων, οι Ρώσοι καταφέρνουν να εισέλθουν στο λιμάνι της πόλης. Οι πρώτες μαζικές παραδόσεις ουκρανικών δυνάμεων.
Ο Απρίλιος ξεκίνησε με νέες εφόδους στην εργοστασιακή περιοχή του Άζοφσταλ όπου οι στρατιώτες του «Αζόφ» κατάφερναν να κρατούν με πείσμα. Η ρωσική αεροπορία και το πυροβολικό με τα θερμοβαρικά TOS-1 διέλυαν συστηματικά όλες τις εγκαταστάσεις που είχαν καταστεί μικρά οχυρά, κλονίζοντας το ηθικό σε μέρος των ουκρανικών δυνάμεων και προκαλώντας νέες έμψυχες και μη καταστροφές στόχων. Παρά τις συνεχείς απώλειες σε επίλεκτες δυνάμεις των Ρώσων όπως η 22η ΤΞ GRU και η 810η ΠΖΝ (2) που εκτελούσαν εφόδους με BTR-82A ήταν πλέον κάτι παραπάνω από φανερό ότι αρκετοί Ουκρανοί είχαν φτάσει στα όριά τους. Έτσι, στις 4 Απριλίου το 501ο Τάγμα ΠΖΝ , παραδόθηκε μαζικά όπως και αρκετοί άνδρες του 503ου, από τον επικεφαλής που είχε προσπαθήσει να διαφύγει περίπου μια εβδομάδα πριν, και έτσι 263-267 άνδρες, αναλόγως της πηγής, παραδόθηκαν δίνοντας ένα ισχυρό χτύπημα στο ηθικό και των υπόλοιπων αμυνόμενων Ουκρανών αλλά και πραγματικό από την απώλεια 270 περίπου ανδρών μέσα σε μια ημέρα. Εξίσου βαριές ήταν και οι υλικές απώλειες καθώς καταμετρήθηκε η καταστροφή 6 τεθωρακισμένων οχημάτων, ενός BTR-82A , δύο οχημάτων BTR-4 (1) και (2) , ενός BTR-80 , ενός MTLB στο οποίο προσαρμόστηκε αντιαεροπορικό ΖU-23-2, ενός ΤΟΜΠ KrAZ Spartan καθώς και ενός HMMWV και ενός φορτηγού Gaz 66 . Για τη ρωσική πλευρά το ίδιο διάστημα καταμετρήθηκαν δύο Τ-72B3 (2) άρματα μάχης και ένα BTR-70 των αποσχιστών. Οι μεγαλύτερες υλικές απώλειες αυτό το διάστημα για την πλευρά των Ουκρανών οφειλόταν στην ολοένα και μεγαλύτερη συρρίκνωση του κατεχόμενου τμήματος με αποτέλεσμα την αντικειμενική δυσκολία απόκρυψης των οχημάτων και το ανηλεές σφυροκόπημα των Ρώσων που κυριολεκτικά τους κονιορτοποιούσε.
Η σφοδρότητα των μαχών δεν μειώθηκε ούτε στο ελάχιστο με τους Ουκρανούς να χρησιμοποιούν συχνά ΤΟΜΑ για την καταστροφή αρμάτων, λοιπών οχημάτων και ομάδων πεζικού στις μικρές αποστάσεις που δημιουργεί ο αστικός αγώνας και οι Ρώσοι να απαντούν με μαζική ισχύ πυρός από αεροπορία και πυροβολικό με ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα την ευθεία βολή (!) αυτοκινούμενου πυροβόλου 2S19 σε ουκρανικές θέσεις. Στις 5 Απριλίου καταστράφηκα άλλα 2 ρωσικά (1 και 2) BMP-1 και ένα (1) MT-LB από την ουκρανική πλευρά. Ο σύμβουλος του Ζελένσκι Αρέστοβιτς ανέφερε ότι η Μαριούπολη συνέχιζε να δέχεται βοήθεια μέσω ελικοπτέρων αλλά το γεγονός αυτό αμφισβητήθηκε έντονα δεδομένου της καλύτερης οργάνωσης της ρωσικής αεράμυνας και πιθανόν αποτελούσε προϊόν προπαγάνδας. Ο επικεφαλής του Συντάγματος Αζόφ Ντένις Προκοπένκο έκανε συνεχώς έκκληση για βοήθεια στη δοκιμαζόμενη φρουρά της πόλης (από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες της πολιορκίας) καθώς η κατάσταση ήταν κάτι παραπάνω από κρίσιμη. Η πόλη που από καιρό είχε υποστεί τεράστιες ζημιές, είχε πλέον αρχίσει να φτάνει τα όρια της πλήρους καταστροφής με το 90% των κτηρίων να έχουν υποστεί ζημιές ή ολοσχερή διάλυση. Στις 6 Απριλίου χτυπήθηκε το πλοίο διοίκησης του Ουκρανικού Ναυτικού Pr.304 Amur Class «Donbas» το οποίο όμως ήταν ανενεργό από το 2016 λόγω πυρκαγιάς. Στις 7 Απριλίου καταλήφθηκε το κτήριο του τοπικού τμήματος της SBU, των Υπηρεσιών Ασφαλείας της Ουκρανίας. Την ίδια ημέρα οι ρωσικές δυνάμεις πέτυχαν ένα καίριο πλήγμα αποκόπτοντας τελείως την ανατολική όχθη της πόλης με την κατάληψη της γέφυρας που οδηγούσε στην περιοχή Άζοφσταλ δημιουργώντας τρεις πλέον θύλακες όπως φαίνεται και στον παρακάτω χάρτη, έναν δυτικά στη συνοικία Πριμόρσκι, έναν βόρεια στη συνοικία Καλμιούσκι και έναν ανατολικά στην εργοστασιακή περιοχή του Αζόφσταλ.
 |
| Η κατάληψη της γέφυρας στις 7/4 απέκοψε την ανατολική όχθη δημιουργώντας δύο πλέον θύλακες για τους Ουκρανούς |
 |
| Βρετανικός χάρτης με την απεικόνιση της κατάστασης στην πόλη στις 7-8 Απριλίου. Οι Ουκρανοί ήλεγχαν ακόμη το 24% του αστικού ιστού. |
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες απώλειες των Ρωσικών δυνάμεων σημειώνονταν, έτσι όπως τουλάχιστον δημοσιεύονταν από τις ανοιχτές πληροφορίες, στις τάξεις των αποσχιστών του DPR και της 150ης Μεραρχίας, των πεζοναυτών της 810ης ΤΞ και αρκετές αναλογικά της 22ης ΤΞ GRU δείγματα της χρησιμοποίησης αυτών των μονάδων για την κατάληψη της πόλης ενώ αντιθέτως σε πολύ μικρότερο βαθμό στους Τσετσένους Rosgvardia οι οποίοι στα περισσότερα βίντεο που οι ίδιοι αναρτούσαν έδειχναν ένα πραγματικά πολύ χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης που είναι αντίστοιχο μόνο με παραστρατιωτικές ομάδες χαμηλής μαχητικής αξίας στη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική. Σε αυτά, έβαλλαν με τον ατομικό οπλισμό ή αντιαρματικά χωρίς να σκοπεύουν, χωρίς να χρησιμοποιούν βασικά πράγματα όπως ο αορτήρας του όπλου, τα σκοπευτικά του, την πιστολοειδή λαβή, μη παίρνοντας καμία απολύτως κάλυψη κάνοντας ψεύτικες εφόδους σε άδεια κτήρια κοκ δημιουργώντας πολλά και εξαιρετικά δυσμενή σχόλια σε ΜΚΔ από τους ίδιους τους Ρώσους που έβλεπαν τις υπόλοιπες μονάδες κυριολεκτικά να «ματώνουν».
Στις 7 με 8 Απριλίου οι ρωσικές δυνάμεις ξεκίνησαν να πιέζουν και από ένα σημείο που είχαν αφήσει σχεδόν ανενόχλητο καθ όλη τη διάρκεια της πολιορκίας, από τη ΝΔ έξοδο της πόλης στο χωριό-προάστιο του χωριού Ποκρόβσκι, κατά μήκος της παραλίας της συνοικίας Πριμόρσκι καταλαμβάνοντας τμήμα του λιμένα της Μαριούπολης. Αυτό όμως δεν πραγματοποιήθηκε χωρίς απώλειες. Το «Αζόφ» δημοσίευσε βίντεο με την καταστροφή 2 αρμάτων μάχης Τ-72Β3 (1 και 2) από πυρά των 30 χλστ ενός BTR-4 με τροχιοδεικτικά βλήματα στο πίσω μέρος των αρμάτων, ένα ακόμη Τ-72Β3 υπέστη σοβαρές ζημιές, ενός BMP-2 και (1) (2) φορτηγών οχημάτων. Ένα ακόμα ρωσικό BMP-2 καταστράφηκε μετά από βολή ενός στρατιώτη από την ταράτσα ισόγειου κτηρίου, με αντιαρματικό RPO-A Shmel σε πολύ κοντινή απόσταση. Το δε πλήρωμα και η ομάδα πεζικού που το συνόδευε πλησίον σκοτώθηκαν άπαντες. Στον αντίποδα μια ουκρανική ομάδα επιχείρησε με ένα BMP στο οποίο είχε αναγράψει το γράμμα «Ζ» να περάσει μέσα από τον εχθρικό κλοιό αλλά το τέχνασμα δεν πέτυχε ενώ άλλοι 30 περίπου Ουκρανοί στρατιώτες παραδόθηκαν. Φιλοουκρανική πηγή ανέφερε ότι οι πεζοναύτες της 810ης ΤΞ είχαν υποστεί έως τότε συνολικές απώλειες 118 νεκρών, 576 τραυματιών και 80 αγνοούμενων. Αν λάβουμε υπ' όψιν ότι μέχρι εκείνη την ημέρα είχαν ταυτοποιηθεί ως νεκροί περίπου 40 πεζοναύτες της μονάδος τότε μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι μια μέση τιμή των 80 νεκρών και ανάλογων τραυματιών είναι αρκετά κοντά με τον πραγματικό αριθμό.
 |
| Ρώσοι αποσχιστές του DPR χρησιμοποιούν ένα BMP σε ρόλο MEDEVAC για τη μεταφορά τραυματία. |
Εξάλειψη του θύλακα Καλμιούσκι και του εργοστασίου Ίλιτς, οι Ουκρανοί σε δυσχερέστατη θέση.
Έως τις 12 Απριλίου η κατάσταση που επικρατούσε στη Μαριούπολη ήταν η εξής. Στα νοτιοδυτικά (συνοικία Πριμόρκσι) οι ρωσικές δυνάμεις προωθήθηκαν με επιτυχία για να καταλάβουν το λιμάνι της Μαριούπολης. Πέρα από αυτό, το μέτωπο έχει παραμείνει σχετικά στάσιμο, κάτι που θα άλλαζε τις επόμενες ημέρες, αλλά οι μάχες συνεχίζονταν με την ίδια ένταση. Η προέλαση στο κέντρο της πόλης επίσης απέδωσε και ίσως αποτελεί το μεγαλύτερο επίτευγμα μέχρι τότε επίτευγμα αφού έχει τριχοτομήσει την ουκρανική άμυνα. Πίεση πλέον ξεκίνησε να ασκείται και στη συνοικία Καλμιούσκι, με έμφαση στους οχυρωμένους αμυνόμενους του εργοστασίου Ίλιτς. Τα ρωσικά UAV, πολύ πιο ενεργά τις τελευταίες 20 ημέρες έτσι όπως φαίνεται από τον δημοσιευμένο όγκο οπτ/κού υλικού, παρείχαν συνεχή παρατήρηση στις ουκρανικές γραμμές με αποτέλεσμα την καταστροφή ενός οχήματος (ΤΟΜΠ; ίσως BTR) και ενός ακόμη από UAV «Orion Onohodets» στο εργοστάσιο Ίλιτς. Οι Ουκρανοί απώλεσαν επίσης τρία ασθενοφόρα πεδίου M997A3 Tactical Humvee Ambulance (2) (3). Το Σύνταγμα Αζόφ από την άλλη δημοσίευσε οπτικοακουστικό υλικό από την καταστροφή ενός MT-LB (1) ) το οποίο έφερε επάνω αντιαεροπορικό πυροβόλο Z-23-2 στην εξωτερική περίμετρο της πόλης, ενός εντός του αστικού ιστού όπου υπήρχαν πολλά σταθμευμένα ρωσικά οχήματα με αποτέλεσμα η έκρηξη των βλημάτων που έφερε να προκαλέσει την ανάφλεξη ενός Τ-72 (1) και (2). Ένα ακόμη Τ-72 έφερε ζημιές στον πύργο από βολή RPG-18, το οποίο όμως επιδεχόταν επισκευή.
 |
| Ουκρανός στρατιώτης στη Μαριούπολη οπλισμένος με υποπολυβόλο ΜΚΕ Mp-5 MTS A3, τουρκικής κατασκευής. |
Στις 11 Απριλίου οι Ουκρανοί έκαναν λόγο για χρήση χημικών από την πλευρά των Ρώσων η οποία είχε ως αποτέλεσμα την πρόκληση αναπνευστικών προβλημάτων σε 3 Ουκρανούς. Η χρήση πραγματοποιήθηκε, πάντα σύμφωνα με την ουκρανική πλευρά, από ρίψη με UAV. Ενίσχυση στα λεγόμενα των Ουκρανών δίνουν οι δηλώσεις του εκπροσώπου άμυνας της «Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ » την προηγούμενη ημέρα για τη χρήση δυνάμεων CBRN (ΡΒΧΠ) που θα «έκαιγαν τους Ουκρανούς στις τρύπες τους» ενώ το ίδιο ανέφερε και το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων του Ria Novosti . Εκτίμηση του γράφοντα είναι ότι έγινε μια μικρή χρήση δακρυγόνου CS που χρησιμοποιείται σε καταστολές διαδηλώσεων. Την ίδια ημέρα οι Ρώσοι επιχείρησαν μια ΨΕΠ (Ψυχολογικές Επιχειρήσεις Πολέμου) χακάροντας Μέσο Κοινωνικής Δικτύωσης της 36ης ΤΞ ΠΖΝ των Ουκρανών παραθέτοντας κείμενο με υποτιθέμενη παράδοση ολόκληρης της ταξιαρχίας. Αν και δεν ευσταθούσε τελείως η συγκεκριμένη δήλωση, όντως άλλοι 47 πεζοναύτες παραδόθηκαν και γενικά οι πεζοναύτες ήταν όντως σε στάδιο προ της πλήρους διάλυσης.
Πολλοί εξ αυτών, υπό τον ταγματάρχη Σεργκέι Βολίνα μαζί με στελέχη της αστυνομικής ειδικής μονάδας KORD μετά από μια απεγνωσμένη προσπάθεια ένωσης με τους άνδρες του Συντάγματος «Αζόφ»κατάφεραν και διέφυγαν του κλοιού. Μεταξύ των αιχμαλωτισθέντων ήταν και δύο Βρετανοί πολίτες, ο Aiden Aslin,ο οποίος βρισκόταν στη μονάδα από το 2019 και στο παρελθόν είχε υπηρετήσει στις τάξεις του κουρδικού YPG στη Συρία μαζί με τον συμπατριώτη του Σεν Πίτερ με την ίδια πολεμική διαδρομή. Η επιχείρηση σε γενικές γραμμές πέτυχε αλλά με αρκετές απώλειες. Οι Ρώσοι που ανέμεναν τέτοιες κινήσεις, με συνεχή παρατήρηση από τα uav, εντόπισαν αμέσως τη φάλαγγα των πεζοναυτών προκαλώντας τους αρκετές απώλειες-τουλάχιστον 4 BMP,BTR,φορτηγά κατά την κίνηση (1) (2) (3) (4) - σε προσωπικό και υλικά. Συνολικά έως τότε, περίπου 300 άνδρες των πεζοναυτών είχαν καταθέσει τα όπλα, ένα ισχυρό πλήγμα στο ηθικό και την άμυνα των Ουκρανών. Έως τις 14 Απριλίου οι Ρώσοι είχαν κυριαρχήσει πλήρως στο εργοστάσιο Ίλιτς διαλύοντας ολοσχερώς τον έναν από τους 3 εναπομείναντες θύλακες. Επιπλέον πρόοδος σημειώθηκε και σε έτερο σημείο όπου ο ρωσικός στρατός κατέλαβε τη βάση της 12ης Ταξιαρχίας στο δυτικό τμήμα της Μαριούπολης. Η βάση εγκαταλείφθηκε λίγες ημέρες νωρίτερα. Σε μεταγενέστερο βίντεο της μονάδος από επιχειρήσεις στα τέλη Μαρτίου-αρχές Απριλίου σημειώθηκε η καταστροφή ή πρόκληση βαριάς ζημιάς σε 6 τεθωρακισμένα του Ρωσικού Στρατού (1) (2) (3 και 4) (5) (6). Το μόνο σημείο όπου δεν σημειώθηκε κάποια νεότερη επιτυχία ήταν η βιομηχανική περιοχή του Άζοφσταλ.
Οι απώλειες σε οχήματα ήταν εξαιρετικά βαριές για την ουκρανική πλευρά δείγμα του ανηλεούς βομβαρδισμού των Ρώσων που είχαν μετατρέψει την πόλη σε ερείπια, πόσο μάλλον στα κτήρια που βρίσκονταν στρατιωτικές δυνάμεις. Καταστράφηκαν πολλά πολιτικά οχήματα διαφυγής όπως και τρία BTR-80, (2) και (3), ένα Bogdan-2251 medevac, δύο φορτηγά καυσίμων και 3 αυτοσχέδια θωρακισμένα φορτηγά , επίσης MT-LB και BMP-1, ένα ακόμη άγνωστο θωρακισμένο, τα περισσότερα ευρισκόμενα μέσα στο εργοστάσιο και το πιο πιθανό κατεστραμμένα από τους βομβαρδισμούς σε προγενέστερο χρόνο. Νέες ουκρανικές απώλειες από το εργοστάσιο Ίλιτς που εμφανίστηκαν σε δεύτερο χρόνο αφορούσαν τουλάχιστον 7 ουκρανικά φορτηγά, ένα όχημα διοίκησης, 6 HMMWV και τρία ΤΟΜΠ Kozak-2. και (2) καθώς και άφθονο πολεμικό υλικό. Στις ουκρανικές απώλειες αυτού του διαστήματος συμπεριλαμβάνονται και τρια άρματα μάχης, ενός Τ-64BV, δύο Τ-80 (1) (2) και ένα BTR-3 ενώ οι Ρώσοι έχασαν από πυρά όλμων ένα BTR-80 , ένα BMP-1, ένα Τ-72 των αποσχιστών του DPR και τρια ακόμη άρματα Τ-72Β3 , το δεύτερο από τη χρήση ATGM Stugna-P και το τρίτο διαλύθηκε ολοσχερώς, πιθανόν από έκρηξη των πυρομαχικών του.
 |
| Χάρτης με τη γραμμή μετώπου στις 16 Απριλίου. Ο βόρειος θύλακας έχει εξαλειφθεί, οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν να προχωράνε στα δυτικά ενώ ανατολικά το Άζοφσταλ προβάλλει ακόμη εξαιρετικά σθεναρή αντίσταση. Πηγή: https://militaryland.net/ukraine/invasion-day-51-summary/ |
 |
| Η βιομηχανική περιοχή του Άζοφσταλ. Το γεγονός ότι το σημείο προσέφερε μεγάλες δυνατότητες στον αμυνόμενο με τις σήραγγες και τα υπόγεια τμήματα των εργοστασίων, μαζί με την αποφασιστική άμυνα του Συντάγματος Αζόφ προκαλούσε μεγάλες δυσχέρειες στον Ρωσικό Στρατό. |
 |
| Ρώσος στρατιώτης κατά τη διάρκεια μιας ανάπαυλας των τρομερών μαχών στη Μαριούπολη. Η ένταση αυτών αποτυπώνεται έντονα στο πρόσωπό του. |
 |
| Ουκρανοί του Συντάγματος «Αζόφ» στη βιομηχανική περιοχή του Άζοφσταλ. Η σθεναρή και αποτελεσματική τους αντίσταση πήρε γρήγορα διαστάσεις θρύλου στην ουκρανική κοινωνία και τις ένοπλες δυνάμεις. |
«Ακρόπολη Άζοφσταλ», το τελευταίο προπύργιο.
Στις 16 Απριλίου οι Ρώσοι ανακοίνωσαν ότι κατέλαβαν τη συνοικία Πριμόρσκι με πλάνα από την ύψωση της σημαίας των αποσχιστών στην αστυνομική διεύθυνση της πόλης. Αν και αυτό δεν ήταν αληθές καθώς μικρές ομάδες των Ουκρανών βρίσκονταν εκεί εγκλωβισμένες και συνέχιζαν να ανθίστανται, πρακτικά η βασική οργανωμένη αντίσταση ήταν στη βιομηχανική περιοχή Άζοφσταλ. Οι ρωσικές δυνάμεις έδωσαν στους υπερασπιστές μέχρι τις 6 το πρωί ώρα Μόσχας στις 17 Απριλίου διορία για να παραδοθούν. Η Ρωσία ισχυρίστηκε ότι αν άφηναν πίσω τα όπλα τους θα εγγυώνταν τη ζωή τους. Η προσφορά απορρίφθηκε και η «ακρόπολη Άζοφσταλ» έμεινε ως η τελευταία εστία αντίστασης.
 |
| Απεικόνιση των υπογείων τμημάτων του Άζοφσταλ. |
Για να γίνει κατανοητός ο χώρος που διαδραματίστηκε η τελευταία φάση της πολιορκίας, επρόκειτο για ένα βιομηχανικό συγκρότημα που ξεκίνησε τη δεκαετία του '30 επί Σοβιετικής Ένωσης, ξαναχτίστηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μεταλλουργικά εργοστάσια στην Ευρώπη και ένα από τα σύμβολα της πόλης τα προϊόντα του οποίου εξάγονται σε περισσότερες από 30 χώρες. (εδώ αρκετές χαρακτηριστικές φωτογραφίες). Σε ένα ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο εντός της πόλης κατά την πολιορκία, ο δημοσιογράφος πήρε συνέντευξη από μια κάτοικο: «Δούλεψα στο Άζοφσταλ. Ακριβώς στο τμήμα μας, υπήρχε ένα υπόγειο βάθους σαράντα μέτρων. Όπως βλέπετε, τα αεροπλάνα σφυροκοπούν και δεν συμβαίνει τίποτα. Είχαν προετοιμαστεί. Εκεί υπάρχουν μεγάλες κατακόμβες, από τις 24 Φεβρουαρίου μετέφεραν άρματα μάχης εκεί. Ξέρετε το Άζοφσταλ είναι στην κυριολεξία μια υπόγεια πόλη.» Ο εκπρόσωπος τύπου των αποσχιστών του DPR Έντουαρτ Μπασούριν ανέφερε σχεδόν τα ίδια, καθώς δήλωσε στο ρωσικό κρατικό μέσο RIA ότι «..οι ρωσικές δυνάμεις είχαν προβλήματα μπροστά στο Άζοφσταλ. Δεν υπάρχει νόημα να εισβάλουμε σε αυτήν την εγκατάσταση λόγω των υπόγειων επιπέδων του επειδή μπορούμε να χάσουμε πολλούς από τους στρατιώτες μας χωρίς να προκαλέσουμε καμία ζημιά στον αντίπαλο. Έτσι αυτή τη στιγμή πρέπει να ανακαλύψουμε πώς να αποκλείσουμε αυτό το εργοστάσιο, να βρούμε όλα τα σημεία εισόδου και εξόδου – θεωρητικά, αυτό μπορεί να γίνει». Η συνέχεια ήταν η συστηματική καταστροφή της περιοχής με κάθε είδους επίγεια και εναέρια μέσα, ακόμα και με βομβαρδιστικά Τ-22Μ3 και Su-34 (2) .
Στις 17 Απριλίου έγινε γνωστό ότι ο υποστράτηγος Βλαντιμίρ Φρόλοφ, ο οποίος ηγήθηκε των δυνάμεων που αναπτύχθηκαν στη Μαριούπολη, είναι νεκρός και κηδεύτηκε την προηγούμενη ημέρα στην Αγία Πετρούπολη προσθέτοντας ακόμα μια υψηλόβαθμη ρωσική απώλεια στον μακρύ κατάλογο. Στο πεδίο, μικρές ομάδες των Ουκρανών κυρίως από τις μονάδες των πεζοναυτών, προσπάθησαν να διαφύγουν από τον κλοιό, τις περισσότερες φορές ανεπιτυχώς καταλήγοντας νεκροί -όπως ο συνταγματάρχης της 36ης ΤΞ Μπαρανιούκ- ή αιχμάλωτοι. Στη συνοικία Πριμόρσκι που οι Ρώσοι ανέφεραν ως καταληφθείσα, στις 18/4 άνδρες του «Αζόφ» δημοσίευσαν βίντεο όπου εξολόθρευσαν φάλαγγα 6 πολιτικών οχημάτων που μετέφερε στρατιώτες του DPR επιφέροντας βαριές απώλειες σε προσωπικό. Παρ'όλα αυτά το βίντεο φέρεται να είναι 3-7 μέρες παλαιότερο. Την ίδια ημέρα, δυνάμεις του DPR, των Spetznaz και των Τσετσένων κατέλαβαν το πρώτο εργοστάσιο στο Άζοφσταλ, το οποίο βρίσκεται όμως στην εξωτερική περίμετρο (στίγμα από τον Krummaper). Οι οδομαχίες συνεχίζονταν με τους άνδρες του Αζόφ να καταστρέφουν ένα ακόμη ρωσικό BTR-82A με ένα MATADOR RGW-90 HH, Αυτοί οι αντιαρματικοί εκτοξευτές παραδόθηκαν στην Ουκρανία μόνο στα τέλη Μαρτίου - πράγμα που σημαίνει ότι η προμήθεια υλικού στους υπερασπιστές της πόλης συνεχίστηκε τουλάχιστον μέχρι εκείνη την ημερομηνία, πιθανότατα μέσω ελικοπτέρων. Στο λιμάνι της πόλης κείτονταν βυθισμένο το ουκρανικό περιπολικό BG-32 «Donbass» της ακτοφυλακής, οι άνδρες της οποίας πολεμούσαν από την αρχή της πολιορκίας ως πεζικό.
Στις 19 Απριλίου περίπου 120 άμαχοι που είχαν καταφύγει στο Άζοφσταλ αποχώρησαν μετά από τη μονομερή ανακοίνωση των Ρώσων για προσωρινή κατάπαυση πυρός από τις 12.00, τοπική ώρα. Στις 14.00 συμφώνησε και η ουκρανική πλευρά και ο δρόμος διαφυγής ορίστηκε ως εξής : Μαριούπολη - Μανούς-Μπερντυάνσκ-Τοκμάκ-Ορικίβ-Ζαπορίζια. Στις νέες απώλειες που μπορούσαν να καταμετρηθούν από τα διάφορα ΜΚΔ, φαίνονται 2 α/κ πυροβόλα των Ουκρανών (1) (2) 2S1 Gvozdika των 122 χλστ, ένα άθικτο σχεδόν ASC BDRM-2 της αστυνομίας, ένα κατεστραμμένο του στρατού και ένα ακόμη ΤΟΜΠ ενώ από τη ρωσική πλευρά 2 ακόμη άρματα μάχης Τ-72, (2) , ένα BMP-1. Ένα άρμα μάχης Τ-64BV είναι άγνωστο αν επρόκειτο για ουκρανικό ή των αποσχιστών. Την ίδια ημέρα εναπομείναντες Ουκρανοί πεζοναύτες, του Αζόφ και των λοιπών μονάδων, με την υποστήριξη τεθωρακισμένων οχημάτων, πραγματοποίησαν μια επιτυχημένη επιχείρηση προώθησης από το λιμάνι προς τη γέφυρα που ενώνει τις όχθες και το Άζοφσταλ προκειμένου να βοηθήσουν τους συμπατριώτες τους, 500 στον αριθμό με μεγάλο ποσοστό αυτών ανδρών της Αστυνομίας και Συνοριοφυλακής με ελάχιστα πυρομαχικά, που υπερασπίζονται την περιοχή. Όλες οι δυνάμεις κινήθηκαν στη συνέχεια με τάξη στο Άζοφσταλ. Στο σημείο αυτό οι Ουκρανοί είχαν απωλέσει πιθανόν κάθε όχημα που είχαν στην αρχή της πολιορκίας. Δημοσίευση του ημερολογίου του επικεφαλής των Ουκρανών πεζοναυτών του 501ου Τάγματος φανέρωσε την μεταφορά ενισχύσεων στην περιοχή του Άζοφσταλ καθ'όλη τη διάρκεια του Μαρτίου, καθώς και το γεγονός ότι στις 26/3 από το συνολικό προσωπικό των 311 ανδρών μετρούσε ήδη 23 λιποτάκτες, περίπου δηλαδή 1 στους 13. Αν λάβουμε υπ' όψιν τις δραματικά χειρότερες ημέρες που ακολούθησαν, ο αριθμός αυτός πιθανόν ανέβηκε αρκετά. Στον αντίποδα οι αποσχιστές του DPR ανακοίνωσαν τις συνολικές απώλειές τους έως τις 14 Απριλίου και στο διάστημα 4/3 έως 14/4 είχαν συνολικά 1.111 νεκρούς και 4.572 τραυματίες. Αν θεωρήσουμε έναν αυθάιρετο,πλην εύλογο, αριθμό των τάξεων 1/4 έως 1/6 αυτών να προκλήθηκαν κατά την αιματηρή πολιορκία της Μαριούπολης οδηγούμαστε σε 180 με 280 νεκρούς και 760 με 1.140 τραυματίες, ήτοι 950 με 1.400 συνολικές απώλειες μόνο στις δυνάμεις αυτών έως τις 14 Απριλίου.
Τις νυχτερινές ώρες της 20ης Απριλίου μια από τις πολλές ομάδες που επιχειρούσαν να εξέλθουν της της πόλης αιχμαλωτίστηκε και 10 ακόμη Ουκρανοί ήταν πλέον δέσμιοι. Την 21η Απριλίου ο Ρώσος Υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού ανακοίνωσε ότι η Μαριούπολη είχε πλέον καταληφθεί και ο Πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Πούτιν τον διέταξε να σταματήσει αμέσως κάθε επίθεση στο Αζοφστίλ, που θα κόστιζε σε αίμα και αγκιστρωμένες δυνάμεις, και να ξεκινήσει η πολιορκία του, με απόλυτο
αποκλεισμό της περιοχής του εργοστασίου.
 |
| Ρωσικό BMP-3 βάλλει σε ουκρανικές θέσεις στο Άζοφσταλ. Το σφυροκόπημα που δέχονταν οι αμυνόμενοι έφτανε τη δυσχερή τους θέση στα όρια της εξαθλίωσης. |
Παρ' όλα αυτά οι συγκρούσεις και οι βομβαρδισμοί συνεχίζονταν πέριξ της βιομηχανικής περιοχής και στα πρώτα εργοστάσια αυτής. Ένα ρωσικό Τ-80 καταστράφηκε με αξιοσημείωτο το γεγονός ότι έφερε το σύμβολο «V», πιθανόν να έφτασε πρόσφατα στη Μαριούπολη από το μέτωπο του Χαρκόβου. Ένα Τ-72Β3 πάτησε αντιαρματική νάρκη όμως επιβίωσε της έκρηξης και αποχώρησε με ασφάλεια από το σημείο τραβώντας μάλιστα ένα TOMΠ BTR-82 που ακινητοποιήθηκε με τη σειρά του από αντιαρματικό βλήμα. Στα ευτράπελα της σύγκρουσης, ο πύργος ενός άλλου μετά από την καταστροφή ενός έτερου άρματος, σε προγενέστερο χρόνο, βρέθηκε στον 5ο όροφο (!) μιας πολυκατοικίας. Ακόμη, ένα Τ-72Β3 του Ρωσικού Στρατού και ένα BTR-70M των αποσχιστών είχαν επίσης καταστραφεί από τις πρόσφατες συγκρούσεις. Τις δυνάμεις των Ρώσων δεν σταμάτησαν να υποστηρίζουν συνεχώς οι αεροπορικές δυνάμεις είτε με τα βομβαρδιστικά, είτε με τα ελικόπτερα Mi-8, Mi-24 , είτε με τα Uav.
Σταδιακά αρκετοί άμαχοι άρχισαν να εξέρχονται της περιοχής, οι περισσότεροι όντας οικογενειάρχες με τις οικογένειές τους καθώς τα τρόφιμα, τα φάρμακα (και τα πυρομαχικά) εξαντλούνταν. Ο διοικητής των πεζοναυτών Σεργκέι Βολίνα είπε ότι ανάμεσά τους βρίσκονταν περίπου 600 τραυματίες στρατιώτες σε σοβαρή κατάσταση, χωρίς φάρμακα, τρόφιμα και νερό. Οι Ρώσοι επικεντρώθηκαν ιδιαίτερα στο βιομηχανικό συγκρότημα στα βορειοανατολικά και όσον αφορά τα πυρά αλλά και τις επιθέσεις με δυνάμεις Spetznan, λοιπές μονάδες πεζικού και DPR . Εναντίων των ουκρανικών θέσεων χρησιμοποιήθηκαν ακόμη και οχήματα εκκαθάρισης ναρκοπεδίων UR-77 «Meteorit» που προκαλούσαν τρομακτική έκρηξη και ζημιά. Ήδη το βιομηχανικό συγκρότημα είχε υποστεί τέτοιας έκτασης καταστροφή που ο «Λαϊκός Διοικητής της Μαριούπολης» Κωνσταντίν Ιβατσένκο, ανακοίνωσε στις 25 Απριλίου ότι το Αζοφσταλ δεν θα αποκατασταθεί». Οι έφοδοι συνεχίστηκαν μετά από μια μικρή ανάπαυλα με τη γνωστή ένταση με τις δύο πλευρές να υφίστανται νέες απώλειες. Ένα ρωσικό άρμα μάχης Τ-72Β3 Obr. 2016-παραδόθηκε στις φλόγες -με άγνωστη ημερομηνία καταστροφής αλλά η φωτογραφία δεν είχε δημοσιοποιηθεί νωρίτερα.
Στις 22 Απριλίου, η δυτική περιοχή Πριμόρσκι θεωρήθηκε ότι εκκαθαρίστηκε από τις ρωσικές δυνάμεις, με μεμονωμένους Ουκρανούς στρατιώτες να εμφανίζονται/παραδίνονται κατά διαστήματα. Κατά τη διάρκεια της νύχτας της 27ης προς 28η Απριλίου, σημειώθηκαν οι πιο σφοδρές αεροπορικές επιδρομές μέχρι εκείνη την ημέρα με περισσότερες από 50 επιδρομές από Tu-22M3 , Su-25 και Su-24. Στις 5 Μαΐου, η εφημερίδα «The Telegraph» ανέφερε ότι η Ρωσία είχε εντείνει τους βομβαρδισμούς της στις αποθήκες του εργοστασίου χρησιμοποιώντας θερμοβαρικές βόμβες κατά των εναπομεινάντων Ουκρανών στρατιωτών που είχαν χάσει κάθε επαφή με την κυβέρνηση του Κιέβου. Την επόμενη ημέρα εκκενώθηκαν 400 περίπου άμαχοι μαζί με άλλους 120 των προηγούμενων ημερών. Στις 16 Μαΐου το ουκρανικό Γενικό Επιτελείο ανακοίνωσε ότι η φρουρά της Μαριούπολης είχε «εκπληρώσει την αποστολή της» και την ίδια ημέρα, με ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο διοικητής του Συντάγματος Αζόφ Ντένις Προκοπένκο δήλωσε ότι: «Για να σωθούν ζωές, ολόκληρη η φρουρά της Μαριούπολης εφαρμόζει την εγκεκριμένη απόφαση της Ανώτατης Στρατιωτικής Διοίκησης και ελπίζει στην υποστήριξη του ουκρανικού λαού». Οι τραυματίες Ουκρανοί στρατιώτες από το εργοστάσιο μεταφέρθηκαν στην πόλη Novoazovsk και την επόμενη ξεκίνησε η παράδοση των υπολοίπων. Ο τελευταίος βομβαρδισμός σημειώθηκε στις 18 Μαΐου και οι τελευταίοι υπερασπιστές παραδόθηκαν στις 20 Μαΐου, ανάμεσά τους ο αντισυνταγματάρχης Προκοπένκο, ο ταγματάρχης Volynskyi και ο λοχαγός Παλαμάρ, τερματίζοντας μια σύγκρουση 86 ημερών. Το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας ισχυρίστηκε ότι συνολικά 2.439 αιχμάλωτοι είχαν συλληφθεί τις τελευταίες 5 ημέρες, ένας ρεαλιστικός αριθμός.
Αν και οι 2 πλευρές είχαν τις δικές αναφορές για τις εκατέρωθεν απώλειες, ένα κοινό σημείο των δηλώσεών τους είναι ο συνολικός αριθμός συλληφθέντων Ουκρανών που άγγιξε τους 3.900. Οι υπόλοιποι 3-4.000 είτε σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των μαχών είτε -ένα μικρό ποσοστό- διέφυγε από την πόλη (όπως πολλοί πεζοναύτες τέλη Μαρτίου-αρχές Απριλίου). Μαζί με αυτούς καταστράφηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν επιβεβαιωμένα 12 άρματα μάχης (Τ-64, Τ-80), 53 ΤΟΜΑ,ΤΟΜΠ και ελαφρά οχήματα (BTR-4, BTR-4E, BTR-80, BRDM-2, HMMWV, κλπ), 16 φορτηγά και 2 στοιχεία πυροβολικού. Ο αριθμός των Ρώσων που σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια της πολύμηνης πολιορκίας είναι άγνωστος, αλλά σίγουρα λόγω των αιματηρών και ανεπιτυχών αρχικά επιθέσεων, του μεγάλου χρονικού διαστήματος και της θέσης επιτεθέμενου προς αμυνόμενο, ένας αριθμός 5.000 νεκρών και τραυματιών μαζί με 1.500 ακόμα των δυνάμεων του DPR πιθανόν να βρίσκεται κοντά στην πραγματικότητα. Στις υλικές ζημιές συγκαταλέγονται σύμφωνα με ανοιχτές πληροφορίες, κατεστραμμένα ή με βαριές υλικές ζημιές, 34 άρματα μάχης (Τ-72, Τ-64), 56 ΤΟΜΑ, ΤΟΜΠ και λοιπά ελαφρά οχήματα (ΒΜP-1, BMP-3, BDM-2, BTR-82A,MRAP Typhoon, Tigr-M, Iveco κλπ), 5 φορτηγά και 2 στοιχεία πυροβολικού (BM-21).
Χαλάστρας Κωνσταντίνος
* Για τη δράση των ρωσικών Uav στον πόλεμο της Συρίας εδώ .
Πηγές :
Twitter : Danspiun, Mapperkrumm, MilitaryLand, R&U Videos, TheDeadDistrict, UAWeapons, Семён Пегов, PlakoudasSpyros, Suriyak, RealPolitik, War Noir, Matt's War Study, CaucasusWarReport, Zoka, Rob Lee,Tony, IWN, L_Team10, Blue Sauron, Middle East Update, , RussiaToday, WarMaps, IAPonomarenko, Aldin, GeromanAT, Oryx, ChiccoDoria, CovertShores, Jake Hanrahan, IntelCrab.
Telegram : Intel Slava Z, polkazov, Our Wars Today, War Noir, DeepState, Fortress Kyiv, CIG/Telegram/Counter Intelligence Global.
Σύνδεσμοι :
1)https://doureios.com/deihnoun-kati-ta-stoiheia-ton-oukranon-gia-tis-apoleies-ton-roson/
2)https://www.oryxspioenkop.com/2022/02/attack-on-europe-documenting-equipment.html
3)https://www.nytimes.com/2022/03/16/us/politics/russia-troop-deaths.html?smtyp=cur&smid=tw-nytimes
4)https://lostarmour.info/armour/
6)http://cast.ru/eng/products/articles/the-russian-marine-corps.html?fbclid=IwAR1s8UnzcueXRy2Mgsf3AyEmWCrTDHsuyuMLOlH-S9MMd9DWirXQIe1TH94
7)https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3414859-russian-invasion-update-ukraine-repels-tank-attack-captures-six-russians-in-mariupol.html
8)https://www.economist.com/europe/2022/03/21/hundreds-of-thousands-face-catastrophe-in-mariupol
9)https://www.youtube.com/channel/UCbjTWVaRx6jMN5ZYgbqe2_w
10) https://valdef.org/?p=7169&lang=en&fbclid=IwAR0LzFfFYfoRqruUEKuFKH8Cii4kpKQoGlR_Z6Yhcdc_ILco0GpPpe0w3fM (το παρόν αποτελεί ένα χρονικό της πολιορκίας από τη μεριάτης ουκρανικής πλευράς με ενδιαφέρουσες πληροφορίες και φωτογραφίες)
