Αποτίμηση και χρονοδιάγραμμα των συγκρούσεων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ μεταξύ Αρμενίας (Αρτσάχ) και Αζερμπαϊτζάν (27/9 έως 3/10).

 Επιχειρήσεις

Η σύγκρουση στην ούτως ή άλλως «θερμή» περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ ξεκίνησε όταν στις 08:03 (σύμφωνα με την ανακοίνωση της αυτοανακηρυγμένης Δημοκρατίας του Αρτσάχ) οι ένοπλες δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν έριξαν πυρά πυροβολικού και πραγματοποίησαν εναέριες επιθέσεις εναντίον στρατιωτικών στόχων αλλά και οικισμών, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας Στεφανάκερτ. Το Αζερμπαϊτζάν δήλωσε ότι η αρμενική πλευρά είχε επιτεθεί, προφανώς για να μη χαρακτηριστεί επιτεθέμενο, και ότι είχε ξεκινήσει μια αντεπίθεση ως απάντηση. 

Στις συγκρούσεις, ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν ανέπτυξε άρματα μάχης, πυροβολικό, πυραυλικά συστήματα, uav και αεροσκάφη κοντά στο μέτωπο και προσπάθησε να προελάσει. Μέχρι το απόγευμα, το  Αζερμπαϊτζάν δήλωσε ότι είχε καταλάβει επτά χωριά στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, κάτι που όμως δεν επαληθεύτηκε από καμία απόδειξη. Το πιθανότερο είναι να πήρε θέσεις σε εγκαταλελειμμένα χωριά στη «no man's land» περιοχή. Οι παρακάτω πληροφορίες αφορούν μόνο επιβεβαιωμένα γεγονότα μέσω οπτικοακουστικού υλικού. Οι αναφορές στην ημερομηνία απώλειας κάθε μέσου γίνεται σύμφωνα με την αναφορά της πηγής. 

Φάλαγγα τ/θ και αρμάτων μάχης των Αζέρων την πρώτη 
μέρα των επιχειρήσεων. Σε ακάλυπτο πεδίο έγιναν βορά 
στα αρμενικά όπλα.

Σε οπτ/κο υλικό από την αρμένικη πλευρά, φάλαγγες οχημάτων των Αζέρων κινούνταν σε ανοιχτό πεδίο, αποτελώντας ιδανικό στόχο για το αρμένικο πυροβολικό και τα ATMG. Δύο Τ-72Μ1 δέχθηκαν πυρά και αναφλέγησαν όπως και ένα όχημα διάσωσης IMR-2. (Πηγή RALee85/feed127,131,135,141-145) Μια ακόμη φάλαγγα τεθωρακισμένων BMR-2 κινήθηκε ακάλυπτα με αποτέλεσμα 2 έως 4 οχήματα να βληθούν, κάποια από αυτά να πάρουν φωτιά και να καταστραφούν. Στις απώλειες προστέθηκε ένα ακόμη Τ-72. Γενικά η πρώτη προσπάθεια των Αζέρων χαρακτηρίζεται από δυσκινησία, απροσεξία, λάθη που είχαν ως αποτέλεσμα βαριές απώλειες και αποτυχία.

Α/Α σύστημα 9K35 Strela-10 των Αρμενίων πριν την 
καταστροφή του από Uav Bayraktar TB2.

Τη μέρα για τα αζέρικα όπλα έσωσαν τα καίρια χτυπήματα των Uav, που θα αποδειχθεί και ο βασικός παράγοντας των επιτυχιών των Αζέρων, από Bayraktar TB2 στα Α/Α 9K35 Strela-10 και 9Κ33 Osa. (Πηγή RALee85 155, Oryx, COIN_TR και το Υπ.Αμ. Αζερμπαϊτζάν) Μέσα σε 2 ημέρες τουλάχιστον 9 εξ αυτών είχαν καταστραφεί από τα uav. Την επόμενη ημέρα τα χτυπήματα συνεχίστηκαν και ως στόχοι επιλέχθηκαν και 2 BMP-2 των Αρμενίων (μια πηγή αναφέρει ότι το ένα ήταν S1 Gvozdika), ένα Τ-72 καθώς και μια ομάδα πεζικού που έκανε το λάθος να είναι συγκεντρωμένη σε ένα σημείο με αποτέλεσμα 8 εξ αυτών να βρουν τον θάνατο. (RALee85/feed 168-172, 197). Η αρμένικη πλευρά ανακοίνωσε ότι ο αριθμός των νεκρών είχε φτάσει στους 31. Στον αντίποδα, οι Αρμένιοι κατέστρεψαν ένα BTR-82A (RALee85/feed 175), 4 πιθανά BMP-2-πρόκειται για μια φάλαγγα σε στενό δρόμο σε όρος όπου η κάθε πλευρά αναφέρει την άλλη ως θύματα, 3 επιβεβαιωμένα και διέρευσαν φωτογραφίες νεκρών Αζέρων και των εγγράφων τους, 9 στον αριθμό. Ως υποστήριξη είχαν πολλαπλούς εκτοξευτές BM-21 Grad και όλμους 82 χλστ .

Οχήματα φλεγόμενα σε ορεινό δρόμο. Έκαστη πλευρά 
καταλογίζει στην αντίπαλη τις απώλειες.

Απαλλαγμένη πλέον από μέρος της Α/Α ομπρέλας των Αρμενίων, η αζερική αεροπορία και τα uav, όπου επιχειρούν τουρκικά Bayraktar, ισραηλινά Hermes-450, Orbiter-1K, Harop κλπ, χτυπούν 3 άρματα μάχης των Αρμενίων Τ-72 (RALee85/feed 218-223), D-30 πυροβόλο των 122 χλστ καθώς και εφοδιοπομπή με φορτηγά Ural-4320. Στις 29/9 οι Αρμένιοι ανακοινώνουν ότι έχουν χάσει σύνολο 84 άνδρες, όσον αφορά το έμψυχο υλικό. Οι Αζέροι θα χάσουν με τη σειρά τους έναν εκτοξευτή MRLS ,6 τουλάχιστον άρματα μάχης/IFVs, ένα Uav καθώς και ένα διπλάνο Αn-2 (RALee85/feed 229,233,234,238,257). Οι Αζέροι μετέτρεψαν έναν στόλο από τα παμπάλαια An-2 σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη τα οποία είχαν ρόλο παρατήρησης αλλά και δολώματος για τον εντοπισμό Α/Α συστημάτων και την καταστροφή τους σε δεύτερο χρόνο από τα uav. 

Φωτογραφία με το στόλο An-2 των Αζέρων.

Η πιο σημαντική απώλεια για τους Αρμένιους ήταν η κατάρριψη ενός Su-25. Οι Αρμένιοι δήλωσαν ότι ένα τουρκικό F-16 , που απογειώθηκε από το Διεθνές Αεροδρόμιο της Γκάνια , κατέστρεψε το Αρμενικό Su-25 , σκοτώνοντας τον πιλότο. Την ανάμιξη τουρκικού αεροσκάφους αρνήθηκαν και το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία. Την επόμενη μέρα, το Αρμενικό Υπ.Εξ. κυκλοφόρησε εικόνες από τα συντρίμμια του Su-25.

Το καταρριφθέν Su-25.

Φάλαγγα φορτηγών οχημάτων των Αρμενίων. Όλα
καταστράφηκαν από χτυπήματα Uav.

Στις 30 Σεπτεμβρίου οι μάχες συνεχίστηκαν με αρκετές απώλειες για τους Αρμένιους. Οι Αζέροι χρησιμοποίησαν κατα κόρον τα uav, προφανώς τα τουρκικά με Τούρκους χειριστές οι οποίοι είχαν αποκομίσει τεράστια εμπειρία στα πεδία της Λιβύης, της Συρίας και του Ιράκ, με αποτέλεσμα 6 άρματα μάχης Τ-72 να καταστραφούν ή να υποστούν μεγάλες ζημιές, 6 BM-21, 1 BM-27 Uragan, 4 θέσεις πυροβόλων D-20 και D-30, ένα 2S3 Akatsiya των 155 χλστ. Να σημειωθεί ότι κάθε χτύπημα δεν σημαίνει και καταστροφή του στόχου. Ιδίως τα άρματα μάχης Τ-72 φάνηκε πολλές φορές να έχουν υποστεί ελάχιστη ή μικρή ζημιά (ενδεικτικό πολλές φορές αποτελεί το ίδιο το βίντεο καθώς αν ο στόχος έχει υποστεί μεγάλη ζημιά ή έχει καταστραφεί το αφήνει να «φανεί» και το αντίθετο). Αρκετά χτυπήματα πραγματοποιήθηκαν με τα Uav IAI Harop, ισραηλινής κατασκευής, που αποτελεί μόνο του το βλήμα, σαν «Uav-καμικάζι».

Χτύπημα Uav των Αζέρων σε ομάδα πεζικού.
Τα χτυπήματα αυτά έχουν μεγάλο αντίκτυπο στο 
ηθικό των στρατιωτών.

 Οι Αρμένιοι κατάφεραν να ρίξουν την ίδια ημέρα/ή να δείξουν στη δημοσιότητα, κομμάτια απο καταρριφθέντα 9 Uav μεταξύ των οποίων ήταν ένα Orbiter-1K, ένα Hermes-450, 1 Harop καθώς και 4 An-2 διπλάνα. (Πηγή RALee85/feed 276-279,284,291,292, 319,321,336). Ακόμη κατέστρεψαν 2 Τ-72 των Αζέρων και 3 οχήματα ακόμη που ήταν δυσδιάκριτο να ταυτοποιηθούν. Ομάδα Αζέρων στρατιωτών έπεσε μάλλον σε ενέδρα με αποτέλεσμα να υποστούν βαριές απώλειες και να χάσουν μόνο σε εκείνο το σημείο 32 στρατιώτες. Στο πλευρό των Αζέρων βρίσκονται και άνδρες του SNA , ως μισθοφόροι, που μεταφέρθηκαν με τη βοήθεια της Τουρκίας. Οι αριθμοί τους κυμαίνονται από μερικές εκατοντάδες έως 1.200 άτομα και μέρος από αυτούς προέρχεται από τον στρατιωτικό σχηματισμό της «Μεραρχίας Sultan Murat».

Αζέροι νεκροί, 32 στον αριθμό, προφανώς έπειτα από 
επιτυχή ενέδρα.

.

Πλάνα που δημοσιεύτηκαν από τον στρατό του Αρτσάχ
με την κατάρριψη ενός uav (27/9).

Ο απολογισμός για την 1η Οκτωβρίου ήταν βαρύτερος για τους Αρμένιους καθώς οι Αζέροι δημοσιοποίησαν οπ/κο υλικό με την καταστροφή 10 στοιχείων BM-21 Grad, 4 στοιχείων πυροβολικού D-30, ενός Osa 9A33 και 2 Τ-72. Να σημειωθεί ότι οι Αρμένιοι είχαν προβεί σε εκτεταμένες γραμμές χαρακωμάτων και οχύρωσαν κάθε θέση του πυροβολικού τους. Οι περισσότερες απώλειες των Αζέρων πιθανόν να οφείλονταν στις εύστοχες βολες του αρμένικου πυροβολικού και γι αυτό να αποτέλεσε τον βασικό στόχο μετά την εξουδετέρωση της Α/Α άμυνας. Ο παράγοντας όμως των Uav τους άφηνε έκθετους. Την ίδια ημέρα καταγράφηκαν 2 καταρρίψεις An-2 των Αζέρων, ενός Harop και καταστροφή ενός ΒΜP-3. Στις 2 Οκτωβρίου κυκλοφόρησαν φωτογραφίες ενός BTR-82A και 2 Τ-90S των Αζέρων που κατάφεραν να καταλάβουν οι Αρμένιοι καθώς και ένας αριθμός νεκρών Αζέρων στρατιωτών. (Πηγή RALee85.feed 479).

Τα 3 καταληφθέντα οχήματα των Αζέρων.

Το ίδιο βράδυ πραγματοποιήθηκε η πρώτη επιχειρησιακή βολή S-300 στο Ερεβάν με επιτυχία καθώς προσβλήθηκαν 2 τουλάχιστον στόχοι, προφανώς uav. Καταρρίφθηκε ακόμη ένα uav και ένα An-2 και ένα Τ-72 καταστράφηκε ενώ τις απογευματινές ώρες άλλα 2 υπέστησαν ζημιές. Οι Αζέροι επιδόθηκαν σε ένα ακόμη μπαράζ με τα uav καταστρέφοντας/προκαλώντας ζημιές σε τουλάχιστον 13 Τ-72 και 4 MT-LB/BMP το διάστημα 2-3 Οκτωβρίου (RALee85/feed 477,517,530) ενώ έχασαν ακόμη 3 Τ-72 (RALee85/feed 525,528).  Δύο βίντεο από την πλευρά των Αρμενίων δείχνουν έκαστο 8 με 11 νεκρούς Αζέρους στρατιώτες.

Παρ' όλες τις ανακοινώσεις των Αζέρων για προέλαση δεν υπήρξε καμία αλλαγή στη γραμμή του μετώπου. Και οι 2 πλευρές ανακοίνωναν υπερβολικά διογκωμένους αριθμούς για τις απώλειες της αντίπαλης πλευράς, καθαρά για προπαγανδιστικούς σκοπούς. Απογευματινές ώρες της 3ης Οκτωβρίου οι Αζέροι ανακοίνωσαν την κατάληψη του χωριού Madaghis χωρίς όμως να συνοδεύσουν την ανακοίνωση με αποδείξεις μέχρι τις βραδινές ώρες της 3ης Οκτωβρίου όπου και δημοσιεύτηκε σχετικό βίντεο. Αυτό αποτέλεσε και την πρώτη πραγματική προώθηση των Αζερων κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων. 

Αζέρος στρατιώτης υψώνει τη σημαία της χώρας του στη Madaghis.
Χαρακτηριστικό των σφοδρών συγκρούσεων είναι η σχεδόν
ολοκληρωτική καταστροφή των πέριξ κτηρίων.

Οι ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχουν μέχρι στιγμής προκαλέσει σημαντικές απώλειες ανθρώπινων και υλικών και στις δύο πλευρές. Σε μια εξαιρετική δουλειά που έκανε το ιστολόγιο oryxspioenkop.com ανέλυσε όλες τις επιβεβαιωμένες απώλειες υλικού μελετώντας προσεκτικά το υλικό που διατέθηκε και από τα δύο αντιμαχόμενα μέρη. 

Η γραμμή του μετώπου άλλαξε ελάχιστα μέχρι τις 
3 Οκτωβρίου. Καταλήφθηκε η πόλη Μανταγίς. 
Πηγή χάρτη : MilitaryMaps

Σε συνάρτηση με το οπτ/κό υλικό από την ανάρτηση των προαναφερθέντων λογαριασμών αλλά και υλικού που κυκλοφορεί στο telegram μπορούν να καταμετρηθούν οι εξής απώλειες : 42 με 51 άρματα μάχης (32 με 35 ανάλογα με την πηγή) και τεθωρακισμένα για τον Αρμένικο Στρατό κατεστραμμένα ή με ζημιές, 22 στοιχεία πυροβολικού/πολλαπλούς εκτοξευτές (υπάρχει ταύτιση αριθμού), ένα μαχητικό Su-25, 34-36 φορτηγά και 12 στοιχεία Α/Α. Η συντριπτική πλειοψηφία των βαρέων οχημάτων ακινητοποιήθηκε από χτυπήματα των uav ως εκ τούτου πολλά εξ αυτών φέρουν μικρές ζημιές και η πλειονότητα μπορεί να επισκευαστεί αν καταφέρουν και ανακτήσουν/ανασύρουν τα οχήματα.

Στον αντίποδα οι Αζέροι έχουν υποστεί 32 με 36 απώλειες σε άρματα μάχης (19 ταύτιση αριθμού) και τ/θ, 5 έως 8 διπλάνα An-2 και 10 με 14 Uav. Από αυτά 5 έχουν ταυτοποιηθεί ως Harop. Επίσης έχουν χάσει επιβεβαιωμένα ένα ελικόπτερο Mi-8 (γεγονός που δεν αναφέρεται στον Oryx) και πιθανόν ένα Mi-17.

Στο έμψυχο υλικό οι Αρμένιοι ανακοίνωσαν ότι έχουν 202 νεκρούς ενώ μια διαρροή ονομάτων Αζέρων στρατιωτών κάνει λόγο για 243 νεκρούς, η πηγή όμως είναι αρμένικη. Οι Σύροι/Τουρκμένοι έχουν υποστεί έως τώρα 14 επιβεβαιωμένες απώλειες ως νεκρούς ενώ οι αναφορές κάνουν λόγο για 30 με 64 στο σύνολο. Αν και προφανώς μέσα στον ορυμαγδό προπαγάνδας είναι πολύ δύσκολο να καταμετρηθούν ή να υπολογιστούν οι απώλειες , οι παραπάνω αν δεν είναι πραγματικές είναι αληθοφανείς και σε λογικά νούμερα.

Συμπεράσματα

Από μερικά πρόχειρα συμπεράσματα σε πολιτικό/διπλωματικό επίπεδο, προκύπτει πως ενδεχομένως οι Αζέροι προχώρησαν σε επιθετικές ενέργειες, κυρίως για εσωτερική κατανάλωση, ικανοποιώντας παράλληλα την Ρωσική πλευρά, η οποία και επιθυμούσε την άσκηση πιέσεων προς την Αρμενική κυβέρνηση, η οποία δεν ακολουθεί την περπατημένη φιλορωσική στάση των προκατόχων της, καθώς και την Τουρκία. Η τελευταία επιθυμεί διακαώς την επέκταση της επιρροής της στον Ισλαμικό και Τουρκικό/Τουρανικό κόσμο.

Σε επιχειρησιακό επίπεδο οι δύο πλευράς μάχονται σε μια περιοχή λίγο μεγαλύτερη από την Αττική, με έδαφος ορεινό και πετρώδες και παρατάσσουν κατά κύριο λόγο δυνάμεις Πυροβολικού. Οι Αζέροι κάνουν μαζική χρήση Μ.Ε.Α (Uav) διαφόρων τύπων, με τα τουρκικά μοντέλα να φέρουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Πέραν αυτών, οι δύο πλευρές έχουν αναπτύξει μικρό αριθμό ελαφρών δυνάμεων σε φυλάκια, παρατηρητήρια και περιπολίες, εμπλεκόμενοι σε μικρές επιδρομές με την στήριξη αεροπορικών πυρών ή πυροβολικού.

Δεν υπάρχει κάτι το αξιοσημείωτο ούτε στα υλικά, πέραν ορισμένων μονάδων που φέρουν κράνη κέβλαρ και θώρακες προστασίας και ορισμένες Αζέρικες μονάδες οι οποίες φάνηκαν να φέρουν Τουρκικά τυφέκια ελευθέρας σκοπεύσεως. Πέραν αυτών, η εικόνα είναι η τυπική των μετασοβιετικών στρατευμάτων είναι σχετικά χαμηλού επιπέδου για τα σύγχρονα δεδομένα. Η κατάσταση αυτή βαραίνει με ευθύνες κυρίως την αζέρικη πλευρά η οποία διαθέτει ένα 4πλάσιο ΑΕΠ από τους Αρμένιους.

Στα θετικά μπορεί να προσάψει κάποιος τα σχετικά καλά χαρακώματα Αρμενίων, την οχύρωση σε κάθε στοιχείο πυροβολικού,τους θωρακες, δεδομένου ότι μιλάμε για παλαιούς στρατούς, την κατάρριψη αρκετών Uav πάρα τα μειωμένα μέσα κλπ. Στα συν Αζερων η προσαρμογή στα νέα δεδομένα του σύγχρονου πολέμου στον τομέα των Uav και αξιοποίηση τους που αποτέλεσε την ειδοποιό διαφορά στην παρούσα σύγκρουση 

(Περισσότερα για τα Uav εδώ https://amynagr.blogspot.com/2020/10/blog-post.html?m=1&fbclid=IwAR3Lfg1-Y38qxf7tebKKFC8YBov5QgM6p7GbzwBIVkhXRuSJpN9VdCUeJ7A ). 

Και οι 2 πλευρές έδειξαν στοιχεία αυτοσχεδιασμού όπως η μετατροπή των An-2 των Αζέρων σε ΜΕΑ και η τοποθέτηση εξαιρετικών ομοιωμάτων στόχων από τους Αρμένιους.

Ομοίωμα στόχου των Αρμενίων. Η ομοιότητα με πραγματικό
οπλικό σύστημα δεν επέτρεψε στους Αζέρους να αντιληφθούν
η διαφορά ούτε σε δεύτερο χρόνο, αφού δημοσιεύτηκε
από τον ΥΠΑΜ τους.

Πηγές

lostarmour.info

oryxspioenkop.com

Syrian Observatory for Human Rights.

MilitaryMaps

Twitter : RALee85 (προτιμήθηκε ευρέως το συγκεκριμένο από την εξαιρετική δουλειά με την ανάρτηση πολλών οπ/κών μέσων καθώς και της αντικειμενικότητάς του),  TheDeadDistrict,Oryxspioenkop, Rebel44CZ,Zinvor,COIN_TR1, 301_AD, ErmitJ,Krummapper,ASBMilitary, Aldin.

Λογαριασμοί του telegram.